26
periodiek medisch onderzoek
ziekten met aantoonbare afwijkingen in het
lichaam. Men is hiermee duidelijk op het
goede spoor. Desalniettemin kunnen de
onderzoekingen van dit moment nog niet
„garanderen" dat bij verandering van de
belasting de ziekte niet meer zou kunnen
optreden. Het blijft een evenwicht tussen
de kwalitatieve en kwantitatieve belasting
aan de ene kant en de persoonlijke ge
aardheid, gesteldheid, gepaard gaande
met een bepaald incasseringsvermogen bij
de betrokkene aan de andere kant.
Kunt u dit evenwicht nader accentueren?
Ik geloof dat ik dan moet stellen dat sub
jectieve klachten, al of niet gepaard gaan
de met objectieve afwijkingen, het gevolg
kunnen zijn van een te zware belasting,
door welke oorzaak dan ook, gecombi
neerd met een niet kunnen verdragen aan
de andere kant. De som van beide kan de
patiënt op den duur klachten bezorgen,
eventueel met bepaalde afwijkingen. Om
weer een voorbeeld te noemen: het verlies
van een dierbare op een tijdstip dat men
tegelijkertijd ruzie heeft met zijn werk
gever en een navordering van de belas
tingdienst ontvangt, vormen te zamen toch
wel een zware belasting voor die persoon.
Iemand die toch voor geen kleintje ver
vaard is en veel kan incasseren, kan hier
door psychisch zo uit zijn evenwicht raken
dat hij daarvan klachten gaat ondervinden.
Bij een andere persoon zal een onbedui
dende ruzie al klachten gaan opleveren
omdat hij nou eenmaal zo'n verschijnsel
niet kan verwerken. Het blijft dus de com
binatie van de van buiten af inwerkende
belastende momenten en de houding van
de persoon hiertegenover, die aanleiding
kan geven tot veel ziek-zijn, er niet meer
tegenop kunnen, in deze tijd.
U sprak zoeven over „verandering" van de
belasting en de mogelijke risico's die dit
voor de gezondheid van de man met zich
meebrengt. Bedoelt u daarmee de betrek
kelijk plotselinge veranderingen, zoals bij
functieverandering en promoties het geval
is en/of geleidelijke veranderingen die bij
voorbeeld voortvloeien uit de voortdurende
taakverzwaringen van bepaalde functiona
rissen in een snel groeiend bedrijf. Voor
wat de kwestie van de promoties betreft,
proef ik als het ware dat u hieraan de
voorwaarde zou willen verbinden dat de
man een bepaald medisch onderzoek on
dergaat, teneinde zoveel mogelijk te voor
komen dat het door u geformuleerde even
wicht wordt verbroken.
Dit is een gecombineerde vraag. Ik heb
ook beide vormen van veranderingen voor
ogen. In veel bedrijven en ook in uw or
ganisatie, is het immers zo dat de proble
matiek waarmee men geconfronteerd
wordt, geleidelijk toeneemt. Op het tech
nische vlak, op het personele vlak en op
vele andere terreinen.
Bij een promotie b.v. worden doorgaans
taken en verantwoordelijkheden zwaarder.
Men schuift een paar treden tegelijk om
hoog, ook qua belasting. Er kan een mo
ment aanbreken waarbij iemand de taak
en de verantwoording niet goed meer aan
kan. Er treedt spanning op en het is dan
mogelijk dat het reeds geschilderde even
wicht verstoord raakt. De man in kwestie
kan de spanning niet meer aan en blijft
toch gesteld voor zijn opgaven. Zo'n man
kan ziek worden. Maar u moet dus goed
in het oog houden dat niet alleen de be
lasting bepalend is maar ook welke be
lasting de man aan kan.
Op uw vraag of het zinnig zou zijn om
iemand die promotie maakt aan een aan
gepaste keuring te onderwerpen, kan ik
volmondig ,,ja" zeggen. Het ontbreekt op
dit moment echt niet aan voorbeelden van
mensen die de dupe zijn geworden van
de geleidelijk en/of plotseling optredende
taakverzwaring zoals bij promoties door
gaans het geval is. Ik zou hier dus drin
gend willen pleiten voor een aangepaste
keuring bij belangrijke promoties. Ik heb
hiervoor uit de praktijk één uit vele voor
beelden: een bepaalde kandidaat werd
geselecteerd om een bijna failliete fabriek
weer van de grond te krijgen. De man
verkeerde in een prima gezondheidstoe
stand. Na 4 a 5 jaar had hij van het gam
mele fabriekje een goed lopende fabriek
gemaakt. Maar na 5 jaar overleed hij aan
een hartinfarct. Niemand had af en toe
grondig bekeken of deze man de grote
belasting wel aan kon. De man had in een
soort jeugdig enthousiasme gefunctioneerd,
maar na 5 jaar was hij uit-gefunctioneerd.
Zo zijn er legio voorbeelden. Ook in uw
organisatie spelen deze problemen. Het
bankwezen heeft sinds de jaren 60 een
sterke groei doorgemaakt. Ongetwijfeld
houdt dit een taakverzwaring in voor lei
dinggevende functionarissen van uw bank.
Parallel hiermee kan voor hen het risico
stijgen. Ik acht dus het beleid van uw bank
om deze mensen periodiek te keuren, ge
tuigen van zorgvuldigheid en een goed
inzicht in de onderhavige problematiek. Ze
getuigt hiermee dat het wel en wee van
deze leidinggevende functionarissen de
organisatie ter harte gaan.
Dit alles betekent dan dat de gezondheids
zorg in het bedrijfsleven ongetwijfeld nog
verder zal dienen te worden uitgebouwd,
te meer daar werksituaties, houding in het
werk, temperatuurregeling en nog vele
soortgelijke zaken ook een duidelijk me
dische kant hebben. Voorziet u bij grote
bedrijven en organisaties de intrede van
een eigen medische dienst, die zich be
moeit met periodieke keuringen, promotie
keuringen, medische aspecten van de
werksituaties, ziekteverzuim en dergelijke?
Om op het eerste gedeelte van uw vraag
terug te komen, ik voorzie binnen de door
u bedoelde bedrijven en organisaties een
toenemende behoefte aan medische be
geleiding. Het werk wordt binnen die be
drijven immers steeds moeilijker en inge
wikkelder. Ik bedoel hier vooral de groei
ende problematiek van de ingewikkelder
wordende arbeidsverhoudingen, het meer
gestalte geven aan het werk door steeds
meer mensen, efficiëntere inzet van elke
werkkracht. Werktechnisch gezien zullen
het verbeteringen zijn. Maar vaak is het
zo dat deze werktechnische verbeteringen
ten koste gaan van de mens en van zijn
welzijnsgevoel. Ik bedoel te zeggen dat de
inhoud van het werk van veel mensen in
toenemende mate weg groeit van datgene
wat die mens voor zichzelf nog als ge
zond ziet en ook nog gezond is. Men kan
zich afvragen of een mens wel goed is
uitgerust om de hele dag achter een
bureau te zitten, onder neonlicht, allerlei
problemen oplossend, geconfronteerd te
worden met soms bijna onoplosbare pro
blemen en daarbij herhaaldelijk in zijn
aandacht gestoord door rinkelende tele
foons en de binnenkomende secretaresse
met de correspondentiemap. Men kan deze
levenswijze toch niet erg gezond noemen.
Ik zou het dan ook een goede ontwikkeling
vinden als bij deze steeds verdergaande
„ver-onnatuurlijking" medische begelei
ding een grotere rol zou kunnen spelen.
Onder artsen zijn op dit punt de meningen
nog wel eens verdeeld. Er zijn helaas nog
veel artsen die elke medische begeleiding
onnodig of zelfs ongewenst vinden. Som
migen vinden dat de medicus zijn kennis
niet ten dienste moet stellen van een be
drijf of organisatie, op commerciële basis
werkzaam.
Ik zie dat bepaald anders. Ik zie die me
dische begeleiding als een tegenpool ten
opzichte van het steeds meer efficiënt
wordende bedrijfsgebeuren. Zo'n bedrijfs
arts zou in dit verband moeten signaleren
wat in de ver-onnatuurlijking over de streep
gaat. Hij zal duidelijk stelling moeten
nemen in de zin van: dit gaat niet meer;
dit moet anders. Ik geloof dus niet - en
daarmee behandel ik het tweede gedeelte
van uw vraag - dat u op den duur onder
een eigen medische dienst ten behoeve
van uw bank uitkomt. Ik geloof dat u met
het realiseren van een medische dienst
een goed beleid voert.
Deskundigen beweren dat 25 °/o van de
actieve mannen op enigerlei wijze in on
vrede leeft vanwege de aard van de da
gelijkse bezigheden die ze moeten ver
richten. Bijvoorbeeld, ze overzien alleen
hun eigen werk maar niet het geheel,
overbelasting, onderbelasting, ze maken
zich zorgen over de ontwikkeling van het
