28
loterijen
onderlinge kredietvereniging
de centrale vraag
moeilijkheden
Op een suikerrietplantage: stukjes stengel dienen als pootgoed
ontwikkeling in afrika
den kunnen vaak niet voor investeringen
worden aangewend, omdat veel eigenaars
later dezelfde biljetten (dezelfde nummers)
terug verlangen. Soms gaat de spaarzaam
heid van de Afrikaanse landbouwer zo ver,
dat hij - zichzelf wantrouwend - met de
bewaarder van zijn geld overeenkomt dat
deze het spaargeld ook aan hemzelf,
de eigenaar, alleen mag teruggeven voor
een bepaald, exact omschreven doel. Maar
zelfs in die gevallen moet de beheerder
de biljetten op elk gewenst moment aan
de eigenaar kunnen laten zien, zodat ook
in deze gevallen investering onmogelijk
is.
Spaarzin op het Afrikaanse platteland blijkt
verder uit de frequent voorkomende onder
linge loterijen. Zij zijn in heel West-Afrika
zeer verbreid. Iedere deelnemer legt daar
bij een overeengekomen aantal keren een
vast bedrag in en beurtelings, volgens lo
ting of afspraak, ontvangt iedere deelne
mer de totale inzet. Deze loterijen komen
vooral voor onder mensen met kleine, maar
regelmatig stromende inkomens, met name
onder handwerkslieden en handelaren,
maar in sommige landen - o.a. in Kame
roen - ook onder landbouwers. Door deel
neming aan loterijen, die eikaar overkoe
pelen" - bijvoorbeeld een kleine loterij elke
dag, waarvan het totaal elke week wordt
ingezet in een grotere loterij - komt men
vaak tot aanzienlijke bedragen. De op deze
manier bijeengebrachte gelden worden
gebruikt voor de aankoop van kleding of
voor een uitzet, voor bevoorrading, voor de
bouw van een huis, de aanschaf van een
auto of vrachtwagen, etc.
De aanwezigheid van spaarzin op het Afri
kaanse platteland blijkt ook uit de zgn.
„Associations Mutuelles", een soort onder
linge spaarkredietverenigingen, die overi
gens niet zo verbreid zijn en ook minder
bekendheid genieten. Zij komen in allerlei
vormen voor, ook onder de boeren. Soms
omvatten ze niet meer dan samenwerking
in incidentele gevallen, zoals bijvoorbeeld
onder mensen uit Dahomey die in het bui
tenland werken. Daarbij zijn de deelnemers
tegenover elkaar verplicht om in geval van
nood iemands terugreis naar huis te beta
len. Terugbetaling wordt doorgaans niet
verlangd, maar wel moet de begunstigde
later bijdragen voor de eventuele thuisreis
van de andere leden.
Bij de lbo's vindt men iets dergelijks onder
groepen, die vanuit een dorp in de stad zijn
gaan wonen: zij brengen middelen bijeen
en financieren daarvan incidentele collec
tieve voorzieningen, zoals busverbindingen,
rijdende bioscopen en dergelijke. Zulke
vormen van incidentele samenwerking kun
nen gemakkelijk het begin worden van blij
vende onderlinge spaar- en kredietcoöpe
raties. Zo sparen de boeren in veel Afri
kaanse dorpen op basis van dezelfde vrij
willigheid en ingevolge hetzelfde morele
verantwoordelijkheidsbesef samen voor bij
voorbeeld bruggen, wegen, dorpen, scho
len, kerken, enz.
Het bestaan van al die spaarvormen in Afri
ka en ook hun doeltreffendheid, bewijzen
dat zuinigheid en sparen bekende en nor
male elementen zijn in het leven van de
gemiddelde Afrikaan. De meest fundamen
tele vraag betreffende de besparingen op
het Afrikaanse platteland is daarom niet
deze of dergelijke besparingen wel bestaan
en zo ja, hoe groot ze zijn, maar langs
welke weg men erin kan slagen om de be
sparingen van het Afrikaanse platteland zo
danig los te maken dat ze kunnen worden
gebruikt voor investeringen. In feite vraagt
men daarmee naar een praktisch bank
systeem.
Bij het opzetten van een dergelijk bank
systeem moet men bedenken, dat het spa
ren in Afrika door allerlei factoren wordt
