het coöperatieve
landbouw
kredietwezen
in Zwitserland
27
drs f. j. van doorn
structuur
uitzettingen
Voor de oorsprong van de Zwitserse
Raiffeisenbanken moeten wij teruggaan
naar het eind van de vorige eeuw, toen de
Zwitserse landbouw in moeilijke omstan
digheden verkeerde. In een jaarvergade
ring van de Zwitserse Boerenbond in 1878
werd verklaard, dat de Zwitserse bodem
vele miljoenen meer zou kunnen opbren
gen, indien haar vlijtige en spaarzame be
woners voldoende bedrijfskapitaal ter be
schikking zouden krijgen. Gedurende de
landbouwcrisis van de tachtiger jaren had
de landbouw sterk aan kredietwaardigheid
ingeboet, ook al omdat de bodemprijzen
sterk gedaald waren. Voor zover boeren
en handwerkslieden nog kredietwaardig
waren, moesten zij hoge rentepercentages
betalen.
Kredietverlening op onderlinge basis bin
nen de plaatselijke gemeenschap vormde
onder deze omstandigheden het enige ant
woord op de behoefte aan goedkoop be-
drijfskrediet. Het duurde echter tot begin
1900, voordat de eerste coöperatieve kre
dietvereniging gesticht werd. Stichter was
dr. Traber, die naar Duits voorbeeld de
statuten maakte voor de bank in Bichel-
see.
In 1902 werd de Zwitserse Vereniging van
Raiffeisenbanken gesticht. Dit Verband
Schweizerischer Darlehenskassen wordt
in de kantons ondersteund door zoge
naamde Unterverbande.
Thans telt het Verband Schweizerischer
Darlehenskassen, dat zijn hoofdzetel in St.
Gallen heeft, 1.155 plaatselijke banken. Het
gezamenlijke balanstotaal van deze plaat
selijke banken bedroeg per eind 1972 ruim
6 mrd Zw. fr. Voorts hielden ruim 825.000
spaarders tegoeden bij deze banken aan,
terwijl het aantal leden ruim 168.000 be
droeg.
Onderstaande tabel laat zien, welke be
tekenis de Raiffeisenkassen hebben, ge
meten naar het balanstotaal.
BALANSCIJFERS VAN FINANCIËLE
INSTELLINGEN PER EIND 1972
IN MLN. ZW. FR.
Kantonalbanken 57.856
Grote handelsbanken 121.256
Regionale banken en spaarbanken 32.345
Raiffeisen kassen 6.203
Overige banken 31.663
Financieringsmaatschappijen 7.319
Filialen van buitenlandse banken 6.164
Particuliere banken 2.691
Totaal 265.497
In tegenstelling met de structuur van het
coöperatieve bankwezen in enkele andere
Europese landen, is de functie van cen
trale bank en organisatie niet gescheiden.
Beide functies zijn verenigd in het Ver
band. Dit Verband heeft de juridische vorm
van een coöperatie op aandelen. Naast de
functie van centrale bank, oefent het Ver
band toezicht uit over de lokale banken.
De gemiddelde balansgrootte van de plaat
selijke banken bedraagt ruim 5 min fr.
Enerzijds is er een betrekkelijk kleine
groep grotere banken, anderzijds een
grote groep kleine banken. De kleinste
plaatselijke bank telt 9 leden, de grootste
920 leden.
Onderstaande tabel geeft een inzicht in
de verdeling van de banken naar balans
totaal.
Balansgrootte
40 min fr. of meer
3040 min fr.
2030 min fr.
1020 min fr.
510 min fr.
35 min fr.
13 min fr.
tot 1 min fr.
Ook de Zwitserse Raiffeisenkassen zijn
nauw verbonden met de gemeente van
vestiging. Iedere gemeente kent zijn eigen
coöperatieve bank, welke een belangrijke
rol speelt bij de bevordering van de wel
vaart binnen de gemeente. Aangezien de
gemeenten in sterke mate streven naar de
handhaving van de eigen souvereiniteit
binnen het kanton, worden slechts in
uiterste gevallen gemeentes samenge
voegd. In dat geval worden ook de Raiffei
senbanken gefusioneerd. Fusies van plaat
selijke banken komen derhalve zeer weinig
voor. In 1972 kwam één fusie voor.
Slechts weinig Zwitserse Raiffeisenkassen
kennen bijkantoren; hiervan is alleen spra
ke wanneer een bank in een heel groot
werkgebied actief is. Het aantal bijkanto
ren is de laatste jaren nauwelijks toege
nomen. In bepaalde gevallen gaat men
eerder over tot het stichten van een nieu
we bank.
In de afgelopen vier jaren werden er ge
middeld 6 nieuwe Raiffeisenkassen ge
sticht.
Overigens verwacht men wel, dat een
meer intensieve bewerking van het werk
gebied de noodzaak tot het stichten van
bijkantoren zal doen toenemen. Een steeds
actiever wordend optreden van de con
currerende bankinstellingen, met name
van de door de satat ondersteunde kanto
nale banken, dwingt tot een andere op
stelling, waarbij er onder meer op aan
gedrongen wordt zich op persoonlijke
leningen toe te leggen, dit in het belang
van de leden.
Met uitzondering van enkele vestigingen in
grote steden (van meer dan 10.000 inwo
ners) zijn de Raiffeisenkassen in Zwitser
land heden ten dage nog vrijwel uitsluitend
gevestigd in plattelandsgemeenten. Zij zijn
in sterke mate betrokken bij de financie
ring van de landbouw, waarvan enkele ja
ren geleden nog gesteld werd, dat zij voor
50% met vreemd vermogen gefinancierd
werd. Daarnaast heeft zich de woning-
bouwfinanciering zeer sterk ontwikkeld.
Bij de kredietverlening worden verschillen
de zekerheden toegepast, waaronder:
Hypotheek;
Dit is de meest voorkomende zakelijke
zekerheid bij de kredietverlening in Zwit
serland. Bij de financiering van woonhui
zen wordt in het algemeen hypothecair
krediet verschaft tot 80 van de getaxeer
de waarde. Bij bedrijfsgebouwen in de
agrarische sector worden leningen ver
schaft tot 2/3 van de marktwaarde van het
object. Niet-agrarische bedrijven kunnen
in het algemeen tot maximaal 50% van
de marktwaarde van het bedrijf financie
ring ontvangen. Van het totaal per eind
1972 uitstaande bedrag aan voorschotten
Aantal banken
1
11
27
119
205
226
412
146
