indruk van coöperatief queensland net als bij ons. „co-operative idea" een hedendaags werker van het eerste uur 26 Je staat toch wel even te kijken als je in zo'n land als Australië ineens voor een grote coöperatieve melkfabriek staat. Dat is mij afgelopen zomer overkomen in Toowomba, een stad die met nog geen 60.000 inwoners de derde in grootte is van de Australische staat Queensland. Nu bezocht ik Queensland heus niet om coöperatieve banden aan te halen, maar het bloed kruipt nu eenmaal waar het niet gaan kan! Tussen beide door, dat wil zeggen tussen enerzijds het verblijf in familiekring mr. j. r. haverkamp De schrijver in gesprek met een ananastarmer. Pineappies, ananas, worden veel geteeld in Australië, vooral in Queensland. Deze oorspronkelijke Zuid- amerikaanse vrucht werd omstreeks 1830 voor het eerst in Australië gekweekt. In Queensland hebben de pineapple-telers zich verenigd in een coöperatie, die o.a. eigenaar is van The Golden Circle Cannery, de grootste particuliere ananas- in-blik-fabriek van het zuidelijk halfrond. Australië mag dan geologisch gezien het oudste wereld deel zijn, het is in haast alle andere opzichten een jong land. Dat geldt zeker ook voor Queensland, een reus achtige staat met een gebied, dat groter is dan Frankrijk, België, Duitsland, Italië, Griekenland en de Britse eilanden te zamen, doch bevolkt met slechts zo'n 1,8 miljoen in woners, waarvan dan nog ruim 850.000 wonen in de hoofd stad Brisbane (cijfers van 1970). De eerste coöperatie kwam al in 1859 tot stand en het is me duidelijk geworden, dat net als dat bij ons het geval is de boeren ginds heel goed weten wat een coöperatie is en wat ze er mee kunnen doen. Je treft coöperaties aan in de zuivel, maar ook op het gebied van fruitteelt, pluim vee, ananasverwerking (pineapple cannery) en in de vorm van rietsuikerfabrieken. Die melkfabriek in Toowomba was een van de grootste en oudste. Geopend in 1905, had men in 1972 een omzet van ruim 37 miljoen. Als je het gedenkschrift, dat bij het gouden jubileum in 1955 verschenen is, leest - een stoere Schot was de gangmaker - merk je hoe moeilijk het begin is geweest en hoe trots men is op wat sinds dien tot stand is gebracht. Ik vond, dat die fabriek, afge zien van het Engelse opschrift en de enkele palm er voor, zo in Nederland had kunnen staan en de geest die uit de jaarverslagen sprak, zou ons ook zeer vertrouwd zijn. Typisch een fabriek, die door de jaren heen gegroeid is, waar een oud gebouw telkens door aanbouw is uitge breid en waar van binnen moderne machines staan op gesteld. En als je dan ziet, dat ze Gouda kaas maken, dan voel je je er helemaal thuis. Voor de veetelers onder onze lezers vermeld ik, dat volgens mr. Mc. Namarra, de bedrijfsleider, die me zeer vriendelijk rondleidde, de melk afkomstig is van Frisian-, Shorthorn-, Jersey-, Guernsey- en Airshire-koeien. De produktie-coöperaties zijn in Queensland een bekende verschijning. Van de federatie van die coöperaties kreeg ik een aantal interessante publikaties in handen. Merk waardig was daaronder een recente brochure, genaamd „Proven Steps in forming a co-operative", uitgegeven door de „Adviesraad voor Coöperaties", een soort staatscom missie. Daarin wordt in eenvoudige trant precies verteld hoe men een coöperatie kan oprichten en mijn indruk is, dat de staat de vorming van coöperaties graag bevordert. Treffend vond ik, dat men blijkbaar goed de gedachten achter de coöperaties naar voren wil brengen. Het oor spronkelijke Europese „coöperatieve idee" is onveranderd naar Australië overgewaaid als je leest over de „noodzaak van een gemeenschappelijk belang" en de „Co-operative idea" uitgewerkt ziet als „the idea of people acting together to help themselves and each other" (de idee van mensen die te zamen handelen om zichzelf en elkaar te helpen). In enkele andere boekjes werd ook Raiffeisen als een der grondleggers van de coöperatieve beweging ge noemd. Als Rabobankman vroeg ik me natuurlijk af of de coöpe raties ook op bankgebied werkzaam waren. Dat was niet het geval, althans niet in de vorm, die mij voor ogen

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Rabobank' | 1973 | | pagina 28