de partiële leerplicht
26
j. g. I. thijssen
De laatste tijd kan men geregeld allerlei
min of meer polariserende artikelen tegen
komen over de partiële leerplicht en wat
daar zo al mee te maken heeft. Voor- en
tegenstanders bestrijden eikaars opvattin
gen in felle polemieken. De inhoud van
deze artikelen beperkt zich echter maar al
te vaak tot zeer incidenteel plaatselijk
voorkomende situaties of detaillistische
„sub-regelingetjes", terwijl vaak de lengte
- zeker voor de leek - bij voorbaat al ont
moedigend werkt.
Het aantal lezers van deze „vakliteratuur"
dreigt daardoor te worden beperkt tot de
schrijvers ervan. Er bestaat veeleer behoef
te aan meer algemene voorlichting op dit
terrein waardoor allerlei detailzaken in
groter verband kunnen worden gezien.
De partiële leerplicht, met andere woorden:
de plicht om een gedeelte van de week
naar school te gaan, is geen op zichzelf
staan verschijnsel. Zij is in feite een fase
in de verlenging van de volledige leerplicht.
Deze plannen tot verlenging van de volle
dige leerplicht zijn vastgelegd in de zo
genaamde Nota Grosheide/Roolvink, ge
noemd naar de staatssecretaris van Onder
wijs en de Minister van Sociale Zaken in
het Kabinet-De Jong. De verlenging van
de leerplicht is namelijk niet een kwestie
van het Ministerie van Onderwijs alléén,
maar het heeft onder meer ook (en zelfs
veel) met het Ministerie van Sociale Zaken
te maken.
In Nederland geldt op dit ogenblik een
volledige leerplicht van 9 (gehele) school
jaren; gemakshalve spreekt men wel over
een volledige leerplicht voor kinderen van
6 t/m 14 jaar. In de Nota Grosheide/Rool
vink wordt gesproken over een verlenging
van de volledige leerplicht met 3 jaar; dat
impliceert dus voor de toekomst een vol
ledige leerplicht van 12 gehele schooljaren.
Deze verlenging wil men bereiken langs
de weg der geleidelijkheid: beginnend met
één schooldag per week voor 15-jarigen en
eindigend met vijf schooldagen per week
voor zowel 15-, 16- als 17-jarigen.
De invoering van deze leerplicht zag er
in eerste instantie als op onderstaande
tabel uit.
Het lag, zoals uit bovenstaand overzicht is
af te lezen, aanvankelijk in de bedoeling
de verlenging in te voeren door middel
van een soort tienjarenplan, waarvan de
fasering gedurende de laatste vijf jaar niet
vaststond: alleen het einddoel (vijf dagen
leerplicht per week voor 15-, 16- en 17-
jarigen was uiteraard bekend.
Inmiddels is bovenstaand schema echter
reeds achterhaald. Het komende school
jaar zal de partiële leerplicht voor 15-
jarigen namelijk niet tot twee dagen per
week worden uitgebreid. In de huidige
situatie kennen wij dus een volledige leer
plicht van 9 schooljaren en een partiële
leerplicht gedurende 2 schooljaren. Bij de
9-jarige volledige leerplicht tellen de jaren,
dat men gedoubleerd heeft als schooljaren
mee.
Ofschoon er geregeld wordt gesproken
over leerplicht tot een bepaalde leeftijd
werkt de wetgever niet in eerste instantie
met leerplicht op basis van leeftijd, maar
op basis van het aantal genoten school
jaren. Dat vindt zijn oorzaak in de betrek
kelijke vrijheid die hier te lande bestaat in
het bepalen van het moment waarop
iemand met het basisonderwijs aanvangt.
Het Nederlandse kind moet namelijk eerst
naar school als het 6 jaar en 8 maanden
oud is, maar het mag reeds als het 5 jaar
en 10 maanden oud; als „teldatum" voor
die leeftijd wordt 31 juli aangehouden. De
meeste ouders nu maken van het recht
gebruik hun kinderen zo jong mogelijk
naar de lagere school te sturen, zodat men
kan stellen dat een kind meestal 6 jaar oud
is gedurende het grootste gedeelte van de
eerste klas van het basisonderwijs. Zou een
kind ieder jaar overgaan, dan is met betrek
king tot de leerplicht nevenstaand overzicht
van toepassing.
Uitzonderingen daargelaten zullen partieel
leerplichtigen thans dus één dag per week
20 van de normale arbeidstijd; meest
al dus 8 uur) niet werken, namelijk gedu
rende de schooltijden van de onderwijs
instelling, waar zij als partieel leerplich
tigen staan ingeschreven.
Afhankelijk van het schooltype kunnen de
8 „vrije" uren over verscheidene dagen
verdeeld zijn. Schooltijd in het kader van de
vervulling van de partiële leerplicht geldt
namelijk als arbeidstijd, met andere woor
den in een gewone 40 uur durende werk
week dienen schooltijd en arbeidstijd te-
invoering
schooljaar
leerplicht
15-jarigen
leerplicht
16-jarigen
leerplicht
17-jarigen
1971/1972
1972/1973
1973/1974
1974/1975
1975/1976
1 dag per week
1 dag per week
2 dagen per week
2 dagen per week
2 dagen per week
0 dagen per week
1 dag per week
1 dag per week
2 dagen per week
2 dagen per week
0 dagen per week
0 dagen per week
0 dagen per week
0 dagen per week
1 dag per week
1976/1980
1980/1981
5 dagen per week
5 dagen per week
5 dagen per week
