CO-OP OVER DE KOP
De moeilijkheden in het levensmiddelen-
bedrijf CO-OP zijn in de afgelopen maan
den zo groot geworden, dat deze oude tak
van coöperatie geheel of voor een groot
deel uit ons land zal verdwijnen. Als
de bij het schrijven van deze regels ter
beschikking staande berichten juist zijn,
zal dat geschieden door verkoop aan an
dere bedrijven.
Echt innige contacten hebben het coöpe
ratieve bankwezen en de agrarische pro
ducentencoöperaties eigenlijk nooit gehad
met consumenten-coöperaties van het type
der coöperatieve levensmiddelenbedrijven.
Wel zijn er aan CO-OP Nederland door de
Centrale Bank enkele door hypotheek ge
dekte leningen verstrekt, terwijl enkele
plaatselijke deelgenoten in de CO-OP
financieringen van aangesloten banken
hebben ontvangen. Wij hebben geen reden
aan te nemen, dat deze uitstaande bedra
gen door de ontwikkelingen rond de
CO-OP in gevaar worden gebracht.
Maar ook los daarvan is voor ons de onder
gang van de CO-OP een betreurenswaar
dige zaak. Het is een verarming, dat op
deze wijze één der oudste vormen van
coöperatie uit ons maatschappelijk leven
goeddeels verdwijnt. De historie van de
consumentenorganisaties gaat terug op de
organisatie van de Rochdale coöperatieve
winkel in 1844. De opvattingen van de „pio
niers van Rochdale" hebben op de coöpe
ratieve beweging in heel de wereld een
enorme invloed gehad. In oorsprong is er
verwantschap met de gedachten van bij
voorbeeld Raiffeisen en Schulze-Delitzsch,
al hebben de consumentencoöperaties een
heel eigen ontwikkeling gehad.
Dat de CO-OP het niet heeft kunnen
redden, heeft een duidelijke oorzaak. Else-
vier's Weekblad sprak van „kortzichtig
heid en zelfzucht" onder de eigen deelge
noten. Men is ondergegaan aan een gebrek
aan visie op lange termijn en aan de onwil
om de belangen van het geheel te zien als
het belang der delen. Onvoldoende en te
laat is onderkend, dat ook bij de CO-OP
de koers moest worden aangepast aan de
bedrijfseconomische eisen, die onze tijd
stelt. Als er tijdig een goede vorm van
centralisatie was, zou naar het oordeel
van deskundigen de CO-OP dit dieptepunt
niet bereikt hebben, maar de moeilijkhe
den te boven zijn gekomen. Ook de CO-
OP kende de autonomie van de aangeslo
ten coöperaties. Deze hebben er zich blind
opgestaard en de CO-OP is daardoor met
het hoofd tegen de muur gelopen.
Onze eigen organisatie heeft zich ook
dikwijls met het autonomie-probleem en
die verhouding plaatselijk-centraal bezig
gehouden. Men ziet aan het voorbeeld van
de CO-OP van hoe enorm groot belang
het is, dat onze lokale banken en Centrale
Bank elkaar toch door de jaren heen
gevonden hebben in een organisatiestruc
tuur, die voor allen aanvaardbaar was en
aangepast bleef aan wat de moderne tijd
van een grote samenwerking tussen coö
peratieve bedrijven eist. Daaraan danken
wij het, dat de coöperatieve banken zich
nu als een gezonde, levenskrachtige orga
nisatie kunnen presenteren.
JUBILEUMNUMMER IN JUNI
Anders dan wij in ons aprilnummer mede
deelden, zal het jubileumnummer ter ge
legenheid van ons 75-jarig bestaan niet
deze maand maar omstreeks medio juni
verschijnen. Deze door ons niet voorziene
vertraging is een gevolg van plotseling
opgekomen technische moeilijkheden.
De eerstvolgende normale uitgave zal over
eenkomstig onze gewoonte in de zomer
maanden, een gecombineerd juni/juli-
nummer zijn, dat omstreeks eind juni zal
verschijnen.
De redactie
Wanneer wij eens terugkijken op wat er
na het in werking treden van de nieuwe
Centrale Bank begin december 1972 ge
beurd is, dan komen wij tot de ontdekking
dat dit, zelfs in heel grote lijnen gezien,
veel is. Het is eigenlijk te veel om te pro
beren er alle belangrijke punten uit te
halen en die in de ruimte van één kolom
aan te duiden. Maar wanneer ik wat losse
gedachten bij deze terugblik mag geven,
dan denk ik allereerst aan de fusies tussen
de plaatselijke banken waar die, gezien
vanuit de werkgebiedensituatie, nodig zijn.
Wij kunnen dan constateren, dat in verre
weg de meeste gevallen de houding van
alle betrokkenen bijzonder positief is. Er
is een streven om tot een goede overeen
stemming te komen. Moeilijkheden doen
zich daar voor, waar een streekbank de
werkgebieden van enkele andere banken
omvat. De oplossing van deze vraagstuk
ken zal iets meer tijd vragen. Moeilijk
heden voortvloeiende uit persoonlijke ver
houdingen en verschillen in opvatting over
de levens- en maatschappijbeschouwing
zijn gelukkig klein in aantal. Hier zullen
de betrokkenen naar een oplossing moe
ten toegroeien. En ook dat kan tegenwoor
dig sneller dan vroeger.
Verder denk ik aan de vergaderingen van
de nieuwe kringen en de Centrale Kring
vergadering. Het heett mijn collegae en
mij erg veel goed gedaan dat alom in den
lande een zo goede geest was. Er zijn nog
veel vragen te beantwoorden, en nog veel
vraagstukken op te lossen. Het instrumen
tarium daarvoor hebben wij en wij stellen
nu vast dat een goede geest van samen
werking het met dit instrumentarium mo
gelijk moet maken om lopende en komen
de vraagstukken op de juiste wijze tot een
oplossing te brengen.
De Centrale Bank als bankbedrijf biedt in
tussen ook alle vraagstukken die maar
denkbaar zijn aan hen, die verantwoorde
lijk zijn voor dit bedrijf. Na de lusiebeslui-
ten vonden wij nu eenmaal twee gelijk
soortige bedrijven met praktisch overal
doublures. Direct na het fusiebesluit zijn
wij met hulp van buitenaf aan het werk
gegaan om van deze twee grote bedrijven
één bedrijf te maken. Dat moet rationeel
geschieden, maar ook met alle zorg voor
menselijke verhoudingen die mogelijk is.
Wij hebben deze taak nog niet achter de
rug. Maar we zijn wei een heel eind met
het op papier zetten van de nieuwe orga
nisatie. Bij de toepassing is ook weer veel
begrip van betrokkenen nodig. De goede
sociale begeleiding, die sterk nagestreefd
wordt, wekt hoop dat ook hier dit begrip
niet zal ontbreken, want dat is een voor
waarde om tot een goede oplossing te
komen.
Ik heb een paar belangrijke zaken naar
voren gehaald om die in deze kolom nog
eens aan u voor te leggen. Zij getuigen
van een wil tot samenwerking en van een
geest om elkaar tegemoet te treden. Dat
wilde ik er uit halen in deze maand, waar
in wij beginnen aan de viering van ons
75-jarig jubileum. Ik leg zo de nadruk op
ons omdat de geest van samenwerking dat
naar mijn gevoel volledig rechtvaardigt.
A. J. Verhage