internationaal
betalingsverkeer
30
betalingsbalans
betalingswijze
e. j. gantevoort
Historisch gezien de oudste functie van het bankwezen is de zorg voor het betalings
verkeer met het buitenland. Met het ontstaan van de internationale handel ontstond
immers tegelijkertijd ook het internationale betalingsverkeer. Met de groei van de
handel met het buitenland, vooral in de laatste decennia, nam ook het internationale
betalingsverkeer sterk toe, niet alleen in volume, maar ook in het aantal diensten, die
de banken aan hun cliënten verleent.
Deze ontwikkeling is vanzelfsprekend ook
bij de Rabobank waar te nemen. Naast de
oorspronkelijk vooral op het binnenland
gerichte dienstverlening is langzamerhand
ook een belangrijk pakket van diensten op
het gebied van het buitenlands betalings
verkeer ontstaan. Deze op het buitenland
gerichte dienstverlening aan onze cliënten
zal zich, door de steeds verdergaande
internationalisering van onze gehele sa
menleving, in de toekomst nog verder
uitbreiden.
Internationale betalingen pleegt men in te
delen naar de oorzaak van de schuld, die
wordt voldaan. Met name is dit het geval
in de betalingsbalans (staat van inkomsten
en uitgaven ten opzichte van het buiten
land. De betalingsbalans kan, populair
gezegd, het huishoudboekje van ons land
in het betalingsverkeer met het buiten
land genoemd worden. De betalingsbalans
wordt gewoonlijk onderverdeeld in:
a) de goederenbalans:
betalingen in verband met in- en uitvoer
van goederen;
b) de dienstenbalans:
betalingen wegens het internationale
dienstenverkeer, zoals voor assurantie,
zeevracht, bankprovisies, reis- en verblijf
kosten, etc.;
c) de kapitaalopbrengstbalans:
betalingen van kapitaalrevenuen, zoals di
videnden of obligatierente;
d) de kapitaaibalans:
betalingen uit hoofde van kapitaaltransac
ties, zoals aan- en verkoop van buiten
landse effecten, investeringen, etc.
In het internationale betalingsverkeer
speelt de bank een grote rol.
Niet alleen koopt en verkoopt de bank
vreemd geld, zij heeft overal in de wereld
correspondenten (buitenlandse banken),
die zorgen voor de inning van het van
Nederlandse exporteurs ontvangen en in
het buitenland betaalbare papier, hetzij
cheques, wissels of incasso's.
Deze correspondenten nemen voorts de
betalingen in het buitenland aan, die voor
cliënten in Nederland bestemd zijn.
Het hieruit voortspruitende bezit in vreem
de valuta kan bij de bank op een rekening
geplaatst worden (een zgn. vreemde valu
ta-rekening), of voor een bepaalde termijn
a deposito gegeven worden; ook kan deze
vreemde valuta aan de bank verkocht
worden tegen creditering op een guldens
rekening.
Importeurs worden voorzien van de bui
tenlandse betaalmiddelen, welke zij voor
hun invoerzaken nodig hebben; de bank
trekt hiertoe op haar correspondenten
cheques, of geeft orders tot uitbetaling
langs schriftelijke of telegrafische weg.
De afwikkeling van betalingen van en
naar het buitenland geschiedt vrijwel
uitsluitend met giraal geld; dus met boe
kingen op rekeningen die de banken in
binnen- en buitenland in eikaars boeken
houden.
Deze rekeningen onderscheidt men in no-
stro-rekeningen en loro-rekeningen.
Een nostro-rekening is een rekening, die
de bank in de boeken van een andere
bank houdt; bijvoorbeeld de Rabobank
heeft een Duitse marken rekening o.a. bij
de Commerzbank a.g. te Düsseldorf.
Een loro-rekening is een rekening, die de
bank in zijn boeken ten name van een
andere bank voert; bijvoorbeeld de Kre
dietbank s.a. heeft een guldensrekening bij
de Rabobank.
Het verschil tussen een nostro-rekening
en een loro-rekening is dus geen eigenlijk
verschil tussen twee geheel afzonderlijke
typen rekeningen, maar eerder een ver
schil in standpunt: één en dezelfde reke
ning is steeds voor de ene partij een
nostro-rekening en voor de andere partij
een loro-rekening.
De nostro-rekeningen bij buitenlandse
correspondenten luiden in vreemde valuta
en wel in de valuta van het land, waar de
buitenlandse bank is gevestigd.
Ontvangt de bank van een cliënt een
opdracht om Duitse marken te vergoeden
naar Duitsland, dan geeft zij aan haar
Duitse correspondent (bijv. de Commerz
bank a.g.) opdracht de betaling ten laste
van haar nostro-rekening uit te voeren.
Andersom kan de bank ook zo'n opdracht
van haar buitenlandse correspondent ont
vangen, bijvoorbeeld om DM 500.000,-
aan een van haar cliënten te vergoeden.
De correspondent heeft de bank dan reeds
voor dit bedrag op haar nostro-rekening
gecrediteerd. Wenst deze cliënt dan afre
kening in guldens, dan koopt de bank van
de cliënt de Duitse marken tegen haar
aankoopkoers en crediteert de cliënt voor
de tegenwaarde in guldens op diens gul
densrekening.
Wenst de cliënt geen afrekening in gul
dens, dan worden de Duitse marken op
zijn vreemde valuta-rekening in Duitse
marken gecrediteerd.
Behalve door middel van deze overboekin
gen kan men internationale betalingen
ook verrichten met behulp van cheques.
Deze, door de bank op één harer corres
pondenten getrokken cheque is een beta
lingsopdracht, neergelegd in een speciaal,
overdraagbaar formulier, dat aan de be
gunstigde wordt toegezonden en door deze
bij de betalende correspondent wordt aan
geboden om betaling te ontvangen.
Voorts kent men nog de wissel, welke in
tegenstelling tot de cheque, geen middel
tot betaling is, maar een middel om be
taling te vragen.
De cliënt kan cheques en wissels ter
incasso aan de bank aanbieden; het zal
dan enige tijd duren, alvorens hij zijn
geld ontvangt.
Het komt daarom ook vaak voor, dat een
cliënt de bank verzoekt zijn, in de cheque
of wissel aangeduide vordering van hem
over te nemen, d.w.z. hem terstond af te
rekenen. Is de bank hiertoe bereid, dan zal
zij deze afrekening o.g.v. (onder gewoon
voorbehoud) verrichten, d.w.z. onder het
voorbehoud, dat zij afdekking ontvangt,
doordat de cheque of wissel op tijd wordt
betaald. Totdat deze betaling is geschied
verleent de bank aan de cliënt dus kre
diet. Dit afrekenen o.g.v. noemt men bij
wissels,.disconteren", omdat de rente voor
het gegeven krediet reeds bij het afreke
nen als disconto wordt afgetrokken.
De betalingen naar en vanuit het buiten
land kan men in twee delen splitsen: op
de eerste plaats de aan- of verkoop van
de betrokken vreemde valuta en op de
tweede plaats de eigenlijke betaling met
die vreemde valuta. Het zijn de afdelingen
wisselarbitrage en buitenland, welke hier
de cliënt ten dienste staan.
Naast de hierboven aangestipte betalings
wijzen heeft de bank aan de cliënt nog
een reeks van andere diensten in het
internationale betalingsverkeer te bieden.
Wanneer een cliënt voor zichzelf moet
beschikken over geld in het buitenland,
dan wel ergens ten behoeve van een
relatie geld beschikbaar moet stellen, staat
de bank voor hem gereed en opent een
accreditief.
Hierover kan ineens of bij gedeelten wor
den beschikt. Accreditieven kunnen ook
geopend worden voor bepaalde bedragen
per dag, per week of per maand.
