21
raad van toezicht
leden - algemene vergadering
- ledenraad
Onze coöperaties zullen dus zakelijk en
organisatorisch bij de tijd moeten blijven
en waar mogelijk voorop moeten blijven
lopen. In deze ontwikkeling zullen nieuwe
vormen moeten worden gezocht voor het
realiseren van inspraak en medezeggen
schap der leden. Want dat er inspraak en
medezeggenschap dient te zijn, is het
uitgangspunt van de coöperatie. (M)
In de land- en tuinbouw is schaalvergro
ting en specialisatie een ontwikkeling die
zal doorgaan. Dit brengt wijzigingen in
het ledenbestand van de coöperaties.
Hierdoor is het vraagstuk van prijsdiffe
rentiatie naar de omvang van de levering,
respectievelijk de afname dringender ge
worden. De Commissie is zeer uitdrukke
lijk tot het standpunt gekomen dat prijs
differentiatie niet strijdig is met de coöpe
ratieve gedachte. (V)
Niettemin zijn er bij de coöperatie aan
diversificatie engere grenzen gesteld dan
bij niet-coöperatieve ondernemingen. Deze
laatste kunnen onbegrensd diversificatie
doorvoeren zolang hiermee het rendement
van het in de onderneming geïnvesteerde
kapitaal wordt verbeterd. Bij de coöpera
tie zal een grens moeten worden gelegd
daar, waar een verdere uitbreiding van
investeringen resp. deelnemingen alleen
nog maar ten doel zou hebben een bijdra
ge te leveren tot het inkomen van boeren
en tuinders, zonder dat daarbij nog van
enige relatie met hun eigen bedrijf dan
wel met dat van hun coöperatie sprake is.
(M)
Voorwaarde voor het goed functioneren
van de coöperatie is dat het zakelijk en
organisatorisch beleid vanuit één visie
wordt vastgesteld. Dit houdt in dat het
bestuur niet alleen formeel maar ook
feitelijk de verantwoordelijkheid voor het
totale gebeuren in de coöperatieve vereni
ging dient te kunnen dragen. (M)
Wanneer een bestuur of bepaalde be
stuursleden zich erachter willen ver
schuilen dat zij de verantwoordelijkheid
voor het zakelijk beheer aan directeuren
moeten overlaten, is er ook iets mis in het
afleggen van verantwoording aan de le
den. (V)
De commissie heeft ook andere bestuurs
vormen in haar beschouwingen betrok
ken.
Eén daarvan is die, waarbij leden/bestuur
ders en professionele bestuurders één col
lege vormen. Deze bestuursvorm treffen
wij nogal eens in naburige landen aan.
Het nadeel is dat een deskundige inbreng
van professionele bestuursleden van te
doorslaggevende betekenis zou kunnen
worden in de besluitvorming. De professi
onele bestuurders kunnen voor de moei
lijkheid komen dat hun verantwoordelijk
heid voor de besluitvorming en de zakelij
ke uitvoering tegenstrijdig kan gaan wor
den. Daarom is ook aandacht gegeven aan
een andere bestuursvorm, waarbij de be
voegdheden en de verantwoordelijkheden
over twee organen zijn verdeeld. Deze
twee organen zijn een college van, door en
uit de leden gekozen bestuurders, die hier
in niet hun volle dagtaak vinden en een
college van alleen door de leden gekozen
bestuurders, die ik met professionele be
stuurders zou willen aanduiden. Wanneer
een duidelijke en praktisch hanteerbare
scheidslijn tussen de taken en de verant
woordelijkheden van deze beide colleges
kan worden gelegd en een nauwe samen
werking tussen deze colleges kan worden
verzekerd, heeft deze bestuursvorm naar
de mening van de commissie belangrijke
voordelen.
leder van de colleges draagt dan een
verantwoordelijkheid, ook tegenover de
leden, voor een eigen taak. (V)
Door de verantwoordelijkheid voor fiét
beleid bij het bestuur te leggen wordt de
taak van de directie van een coöperatie
niet minder belangrijk. Integendeel, zij zal
nauwkeurig de ontwikkeling in de onder
neming en in de marktsituatie waarin
deze werkt moeten volgen om op grond
daarvan haar voorstellen aan het bestuur
te doen. De directie is dus het belangrijk
ste orgaan bij de beleidsvoorbereiding en
- uiteraard - bij de uitvoering van door
het bestuur genomen beslissingen. (M)
Hoe het ook zij, ook wanneer een coöpera
tie haar bedrijf in een naamloze vennoot
schap of een besloten vennootschap uitoe
fent, zal een intense communicatie tussen
bestuurders en leden, in welke vorm ook,
noodzakelijk zijn. (V)
Welke bestuursvorm ook gekozen wordt:
het is noodzakelijk dat wordt gezocht
naar de beste bestuurders. Dit betekent
dat de gedachten aan regionale vertegen
woordiging in bestuurscolleges moeten
worden opgegeven. Bovendien dient men
aan bestuurders, ook aan die bestuurders
die uit de leden zijn gekozen, een beloning
toe te kennen voor de verantwoordelijk
heid die zij moeten dragen. (V)
Ik zou ten slotte enige aandacht willen
geven aan de coöperaties die hun bedrijf
in een naamloze vennootschap of een
besloten vennootschap hebben onderge
bracht. Hier kan men verschillende be
stuursvormen kiezen.
Het bestuur van een coöperatie kan ook
bestuur van de naamloze vennootschap
zijn, waardoor de directie in feite een
college van procuratiehouders wordt.
Goed denkbaar is ook dat het bestuur,
aangevuld met enkele leden van de raad
van toezicht, raad van commissarissen, en
de directie van de coöperatie werkelijk
directie van de naamloze vennootschap
wordt. Een eerste voorwaarde is dat voor
zorgen worden getroffen om de ledenin
vloed ook op het beheer van de naamloze
of besloten vennootschap te verzekeren en
het is één van de redenen waarom ik
persoonlijk de voorkeur geef aan het ge
bruik van de rechtsvorm van de coöpera
tieve vereniging, waar dat ook maar mo
gelijk is. Op zichzelf is dit niet zo eenvou
dig. (V)
Het leden-element in de raad van toezicht
moet daarom zo belangrijk worden geacht,
omdat dit college als een schakel tussen
de ledenvergadering en bestuur moet wor
den gezien. Een financiële commissie kan
misschien nog voldoende zijn bij een en
kele kleine plaatselijke coöperatie - maar
hoeveel zijn er daarvan nog? voor een
grote coöperatieve onderneming moet zo'n
orgaan absoluut ontoereikend worden ge
noemd. De raad van toezicht dient ook een
eigen inbreng te hebben in het beleid. Bij
de grote coöperatieve onderneming staan
vaak grote belangen op het spel en be
paalde bestuursbeslissingen kunnen ver
gaande consequenties hebben voor de le
den. De raad van toezicht zou dan ook bij
beslissingen van groot belang voor de
onderneming moeten worden getrokken.
(M)
Om ledeninvloed op het beleid te verster
ken is een raad van toezicht bijzonder
gewenst. Naar mijn ervaring kan een raad
van toezicht, wanneer hij zich beperkt tot
de eigenlijke functie van toezicht houden
- als ik het zo mag uitdrukken klankbord
spelen bijzonder nuttig zijn.
(V)
Dat een grote coöperatie anders overkomt
bij de leden hebben wij erkend toen wij
spraken over het gevaar van vervreem
ding tussen het lid en zijn coöperatie.
De beslotenheid van de plaatselijke coöpe
ratie accentueert dat de coöperatie een
vereniging is van personen. Het lid verliest
echter een deel van zijn identiteit in het
