storm op het
valutafront
13
a. p. j. mol
hoofd-arbitrageant van de centrale bank
Ook de nog jonge wisselarbitrage-afdeling van de Cen
trale Bank bleef niet onberoerd door de monetaire onrust
van de afgelopen maand. Op rustige ogeblikken is er al
sprake van drukte, die vooral reliëf krijgt door de
ratelende telexen en zoemende telefoons op de achter
grond. In perioden dat de valutamerkten over de gehele
wereld sterk in beweging zijn, krijgt een bedrijf dat met
deze markten verbonden is nog extra impulsen en moet
men de ontwikkelingen op monetair gebied van minuut tot
minuut volgen en interpreteren.
Een valutacrisis als die, welke zojuist heeft plaatsgevon
den roept bij het publiek vele vragen op. We willen
hieronder proberen om op enkele van die vragen een
kort antwoord te geven, waarbij we uitdrukkelijk willen
vaststellen, dat het gaat om een persoonlijke visie.
Een veelgestelde vraag is: „Hoe komt het, dat de
Amerikaanse dollar zo onder druk is komen te staan?"
De oorzaak van de druk op de Amerikaanse dollar is
voornamelijk te wijten aan het grote tekort op de
Amerikaanse handelsbalans, waar tot dusver niet veel
verbetering in is gekomen, alsmede de speculatieve
bewegingen van Amerikaanse dollars in het bezit van
niet-ingezetenen van de Verenigde Staten, de zogenaamde
multinationale ondernemingen, gevoegd bij het steeds
groeiende vermogen van de energielanden, met andere
woorden de oliesjeiks.
De enorme bedragen aan Amerikaanse dollars in
handen van die niet-ingezetenen zoeken steeds die
landen op waar de meeste rente voor dit kapitaal te
maken is, of op korte termijn een speculatiewinst is te
behalen. Een goede maand geleden zag men de Zwitser
se frank als een revaluatiecandidaat en plotseling werden
er op grote schaal US dollars aan Zwitserland verkocht
in de hoop, dat de Zwitserse frank opgewaardeerd
zou worden. Dit is niet gelukt, want de Zwitserse regering
liet de vaste aankoopkoers voor dollars (interventiepunt)
los en liet de dollar zweven. Vervolgens ging het kapitaal
naar andere landen. Eerst was Engeland aan de beurt,
waar de rente hoog was, circa 10%, en toen men daar
ook niet veel vertrouwen in had, ging de dollarstroom naar
Duitsland, Japan en gedeeltelijk naar Nederland.
Een goede vraag zou zijn, of er een mogelijkheid is om
aan de nadelen van een revaluatie of devaluatie te
ontkomen. Uit ervaring kan gezegd worden, dat diegenen
die regelmatig hun toekomstige verplichtingen of vorde
ringen in vreemde valuta op termijn hebben afgedekt, tot
nu toe altijd vrij gunstig een eventuele re- of devaluatie-
strop hebben weten af te wenden.
Er wordt veel gepraat over zwevende koersen en vaste
pariteiten. Om een tijdelijke druk op een bepaalde valuta
te weerstaan, gaat men over tot het laten zweven van
koersen om de valuta op grond van vraag en aanbod
haar juiste waarde te laten bepalen. Deze periode van
zweven mag niet te lang duren, daar dan de im- en expor
teurs bijna niet meer in staat zijn hun verplichtingen en
vorderingen op een redelijke prijs in te dekken, respectie
velijk te calculeren. De koers van die valuta kan dan
theoretisch van nul gulden tot een oneindige hoogte gaan
en een goede kostprijsberekening is bijna onmogelijk.
Met vaste pariteiten (een bekende hoogste en laagste
koers) geeft men aan de im- en exporteurs veel meer
zekerheid van wat hun produkten gaan kosten of op
brengen.
Wanneer er één Europese munt gaat komen, zullen
mogelijk heel wat valutaproblemen worden opgelost.
Helaas zal dit op korte termijn niet te verwezenlijken zijn;
Europa is politiek nogal verdeeld en vooral nu Engeland,
Denemarken en Ierland tot de E.E.G. zijn toegetreden, zijn
er vele moeilijkheden te verwachten, voornamelijk op het
gebied van de landbouwprodukten.
Aangezien het opstellen van een agenda voor een
Europese vergadering een zeer lange tijd van voorberei
ding vergt, mag men aannemen dat één Europese munt
niet haalbaar is voor 1980.
Is de rol van het goud als verrekeningsunit uitgespeeld?
Zoals bekend heeft Amerika op 15 augustus '71 de
convertibiliteit van haar dollar in goud opgezegd, dat
betekende voorheen, dat Amerika voor 35 dollars één troy
ounce goud aan de Centrale Banken uitleverde. Dus
zolang de V.S. bereid was voor dollars goud te leveren
tegen een vaste prijs konden de Centrale Banken de
dollar gebruiken als reservemunt of als verrekeningseen
heid voor de clearing van schulden en vorderingen met
andere landen. Nu is de prijs van het goud ongeveer 69
US en dit betekent dat ten opzichte van 1971 de dollar
op de vrije markt circa 100% in waarde is gedaald.
Wil de dollar haar status van verrekeningsstandaard
vervullen dan dient de convertibiliteit hersteld te worden.
Voorlopig zal daarvan echter geen sprake kunnen zijn
door het grote tekort op de Amerikaanse handelsbalans.