uit onze
historie
35
de coöperatieve
raiffeisenbank te leens in de
marne (gr.)
strijd tegen het water
bekende namen
'EENTE EENRtll
IEMEENTE
KLOOSTER
LEENS
GEMEENTE EIINGE
Het is een gegeven en tot op zekere hoog
te bewezen feit, dat een levend organisme
sterk beïnvloed wordt door de omgeving,
dus als het ware goeddeels een produkt
is van die omgeving.
Trekken wij deze bewering door naar
onze plaatselijke banken dan heeft het zin
deze banken ook eens te zien niet als een
afzonderlijk organisme, maar wel als een
onderdeel van een bepaalde omgeving,
ontstaan in een zeer bepaalde tijd ten ge
volge van een duidelijke noodzaak en ge
bouwd door en met een idealisme, dat
soms onverbloemd tot uiting komt, soms
echter schuil gaat achter een nuchtere
zakelijkheid. De volksaard in onze provin
cies en landstreken, de godsdienstige en
humanitaire levensbeginselen, maar ook
het gegevene van de agrarische produktie-
mogelijkheden spreken natuurlijk een har
tig woordje mee.
Velen gaven en geven hun goede krachten
aan het bevorderen van de „zedelijke en
materiële verheffing" van hun woonstreek
waarmee, eertijds wellicht meer dan
thans, dikwijls een sterke binding be
stond.
Het zou onjuist zijn de geschiedenis van
onze banken los te zien van deze achter
gronden, van de landstreek waarin ze
gevestigd zijn, van de specifieke eigen
schappen van de aldaar wonende bevol
king.
Het zou ook onjuist zijn alleen maar aan
de allereerste en dus alleroudste banken
aandacht te geven. Ook de jongere loten
aan de RABO-stam maakten geschiedenis,
vaak voortbouwend op de ervaringen van
hun oudere soortgenoten.
Een van die jongere plaatselijke banken is
de bank te Leens in de landstreek De
Marne, het zeer oude woon- en cultuurge
bied, dat gelegen is in het noord-westen
van Groningen en begrensd wordt door de
voormalige Lauwerszee, de Wadden en het
Reitdiep.
Deze zeer interessante landstreek is min
der bekend dan vele vakantie- en toeris
tenoorden in het verre buitenland.
Misschien betekent dat echter wel het
behoud van het streekeigene, dat méér
verdient dan alleen maar de oppervlakki
ge aandacht van een gehaast autorijder.
Wel is - en dat is een bewijs voor de
binding tussen bewoners en land - een
groot aantal boekwerken en artikelen ge
publiceerd o.a. van de hand van de onder
wijzer J. S. van Weerden, die het lezen
alleszins waard zijn, evenals het gedenk
boek van de Vereeniging ter bevordering
van Landbouw en Nijverheid te Leens.
Deze publikaties waaronder ook de Notu
len van de Groninger Maatschappij van
Landbouw eri Nijverheid boden stof te
over voor deze beschouwing, waarbij
wordt uitgegaan van de streek De Marne
met zijn vergezichten en zijn machtige
boerderijen en waarin de Raiffeisenbank
te Leens een belangrijke partij is gaan
meeblazen.
De Marne. Een verbeten strijd tegen het
water, dat gronden afsloeg, dat diepe geu
len uitsleet met sterke eb- en vloedstro
men, dat kostbare zeeklei afzette en weer
meevoerde, dat voorheen de kustlijn
steeds deed veranderen en de wadden
vormde.
Men herkent nog de wierden, de verho
gingen die men moest opwerpen om mens
en vee en huis ook maar enigszins tegen
het verraderlijke water te beschermen.
Wierden die steeds verhoogd moesten
worden en waarop een vaak slechts arm
zalig en moeizaam bestaan mogelijk was
(zij vormen nu nog belangrijke bronnen
van kennis over de vroegste historie).
Deze wierden werden later verbonden
door dijken, die soms beter bescherming
boden, soms ook de strijd moesten opge
ven, zoals in de Kerstvloed van 1717,
De geschiedenis spreekt van roof- en plun
dertochten waarbij duizenden omkwamen.
Na de Romeinen kwamen de Vikingen;
daarna weer de Franken en andere over
weldigers, die allen hun tol eisten. Maar
er kwamen ook kloosters en er zijn vele
stoere oude kerkjes met vaak kostbare
orgels en interieurs.
Ook de Mennisten - de veel vervolgden
- hadden in deze streek hun vergaderin
gen en in Ulrum begon in 1834 een
kerkelijke afscheiding onder leiding van
ds. Hendrik de Cock, die nu nog in ons
protestants kerkbestel duidelijk aanwezig
gebleven is.
De Marne was en is een intens levende
landstreek; een streek haast op maat ge
maakt voor de echte Groninger bevolking,
die men moet kennen om des te meer te
waarderen. Open, nuchter en met een heel
eigen adeldom. De eigen cultuur wordt in
kleine en grote kring zorgvuldig behoed.
Leens bezit een museum in de oude borch
Verhildersum, eertijds bezit van de familie
Tjarda van Starkenborch Stachouwer (de
naam van de laatste Gouverneur-Gene
raal van Nederlandsch Oost-lndië).
Was deze inleiding niet terzake? Terug-
blikker meent van wél en hoopt, dat de
lezersschaar dat met hem eens is.
Zoals aangeduid is de Raiffeisenbank
Leens dus niet een van de allereerste
banken in onze organisatie. De Afdeling
Leens der Groninger Maatschappij van
Landbouw en Nijverheid nam, na vrij
lang de kat uit de boom te hebben geke
ken, het initiatief tot het oprichten van
deze bank. Daarom is het de moeite waard
en óók om een beeld van het actieve
