de amsterdamse
effectenbeurs op
een nieuwe koers
27
j. bredewold
Onder de titel De Amsterdamse Effectenbeurs op een nieuwe koers, is in de loop van
1972 een boekwerkje verschenen, dat voorstellen bevat tot een verbetering van de
organisatie en de werkwijze van het Nederlandse beurs- en effectenbedrijf. Voorstellen
tot wijziging van de Statuten van de Vereeniging voor den Effectenhandel vormden een
belangrijk onderdeel van de inhoud.
Om enig reliëf te geven aan de draagwijdte van de wijzigingen, is het nuttig om, voor
afgaande aan de bespreking ervan, even stil te staan bij de huidige situatie in het
effectenbedrijf.
In ons land bestaan de volgende organisa
ties:
- Vereeniging voor den Effectenhandel,
te Amsterdam,
- Vereeniging van Effectenhandelaren, te
Rotterdam en
- Bond voor den Geld- en Effectenhan
del in de Provincie, te Den Haag.
Deze organisaties werken samen in de
overkoepelende
- Nederlandse Organisatie van het Effec
tenbedrijf, te Amsterdam.
Veruit de belangrijkste van bovengenoem
de organisaties is de Vereeniging voor den
Effectenhandel te Amsterdam, waaronder
het Amsterdamse beursbedrijf ressorteert.
Sinds 1960 heeft zij, dankzij de ontwikke
ling van mogelijkheden op automatise
ringsgebied, op het gebied van beurstrans
actie-verwerking en levering van effec
ten, reorganisaties doorgevoerd, welke
kostenbesparend hebben gewerkt. Hieron
der laten wij enkele voorbeelden volgen.
Effectenclearing
Om de afhandeling van beursaffaires te
verbeteren is enkele jaren geleden een
effectenclearing ingesteld. Voordat zij
haar intrede deed, ontstond uit elke trans
actie ter beurze een vordering, resp. een
verplichting tot levering van stukken voor
beide partijen. Het gevolg was, dat een
commissionair die ter beurze aan 20 par
tijen had verkocht een bediende op pad
stuurde om de verkochte effecten ten
kantore van de 20 tegenpartijen af te
leveren tegen betaling. Op zijn beurt ont
ving hij effectenlopers van vele verkopen
de tegenpartijen. U kunt zich voorstellen,
dat de levering van effecten, voortsprui
tende uit beursaffaires op die wijze tien
tallen lopers bezighield.
Het beginsel van de effectenclearing is nu,
dat in de relatie koper/verkoper die bij de
transactie ontstaat, voor betaling en leve
ring, de clearing tegenpartij wordt zowel
voor de koper als voor de verkoper. Alle
beurstransacties van een commissionair
veroorzaken, gesaldeerd per fonds, een
verplichting aan of een vordering op de
clearing in stukken, waarbij betaling
plaatsvindt bij levering. Dit gecentrali
seerde stukkenverkeer, waaraan elk
beurslid deelneemt, is ondergebracht bij
de Kas-Associatie N.V., terwijl de admini-
stratieve begeleiding wordt verzorgd door
het computersysteem van de Vereeniging.
Centrum voor Fondsen-administratie
(CF)
De behandeling van effecten is sinds 1966
gerationaliseerd, niet alleen door invoe
ring van de clearing, maar ook doordat
van veel fondsen naast de bekende Klas
sieke) stukken CF-stukken in omloop zijn
gebracht. Hierbij hebben mantel en divi
dendblad elk het formaat van een pons
kaart. Voor vele fondsen, zoals Akzo,
Philips, Robeco en B.N.G., is het aanhou
den van effecten in CF-vorm reeds moge
lijk met als grote voordelen lage drukkos
ten, geen knippen van dividenden, gerin
gere benodigde kluisruimte en geen nood
zaak van vernieuwen van verbruikte divi
dendbladen. Afrekening van een betaal
baar gesteld dividend geschiedt niet, zo
als bij klassieke stukken door inlevering
van een dividendbewijs, maar op grond
van het bij het Centrum geregistreerde
bezit aan CF-stukken van elke afzonder
lijke commissionair of bank (particulieren
mogen geen volledige CF-stukken onder
zich hebben). Een consequentie van dit
systeem is, dat elke verandering in de
voorraad CF-stukken van een bank of
commissionair (koop en verkoop) tot een
mutatie leidt in de administratie van het
Centrum.
Ondanks de voordelen van de CF-vorm
blijven K-stukken in omloop, omdat par
ticulieren die zelf hun stukken willen
bewaren, K-stukken ontvangen en omdat
buitenlandse opdrachtgevers vaak geen
CF-stukken wensen te ontvangen of niet
bij het Centrum als bewaarder van CF-
stukken geregistreerd staan. Hierdoor is
het noodzakelijk een ruil-mogelijkheid
van CF- in K-stukken en omgekeerd te
scheppen, welke gerealiseerd is door het
instellen van ruildepots (eveneens onder
gebracht bij de Kas-Associatie N.V.).
Financiering
Een onderdeel van de voorgestelde wij
ziging heeft betrekking op de positie
van de beurspartijen. De voorgenomen
verzwaring van de eisen, die gesteld wor
den aan de liquiditeit en de solvabiliteit
van beurspartijen geeft een betere be
scherming aan hun cliënten.
Op het moment dat een commissionair uit
de effectenclearing geleverd krijgt, wordt
hij in rekening-courant bij de Kas-Associ-
atie belast voor de tegenwaarde, terwijl
het in de praktijk vaak voorkomt, dat zijn
opdrachtgever (particulier, beleggings
fonds, institutionele belegger) pas één of
meer dagen daarna betaalt. Aangezien
krediet tegen onderpand van effecten
slechts wordt verleend met inachtneming
van een overwaarde aan effectenonder
pand, zal de commissionair, naarmate hij
grotere affaires krijgt uit te voeren, over
een groter werkkapitaal moeten beschik
ken. De kredietgever (bij zelfstandige
commissie-huizen veelal de Kas-Associa-
tie) zal naast de dekking welke het onder
pand verschaft zekere eisen stellen inzake
de solvabiliteit van de kredietnemer.
Bewaring en administratie
Een ernstig probleem is de explosieve
loonkostenstijging sinds 1964, die veroor
zaakt dat de rentabiliteit van het commis-
sionairsbedrijf ernstig ondermijnd wordt
door haar effect op de kosten verbonden
aan het bewaren van effecten, het vervaar
digen van aan- en verkoopnota's en het
afrekenen van coupons en dividenden.
Grotere beurspartijen ondervinden deze
kostenstijging in dezelfde mate, maar kun
nen deze beter pareren door vele werk
zaamheden, verbonden aan het effecten
bedrijf, uit te voeren via een geïntegreerd
computersysteem.
Ook op dit terrein wordt door vele com
missionairs gebruik gemaakt van de be-
waarmogelijkheden en het computer
systeem van de Kas-Associatie N.V., waar
bij elke commissionair overigens individu
eel cliënt van deze instelling is.
„De nieuwe koers"
Op 16 november 1972 zijn de nieuwe
statuten goedgekeurd, terwijl op 21 de
cember daarop koninklijke goedkeuring
werd verkregen. Sinds 31 december 1972
spreken we nu over De Vereniging voor
de Effectenhandel en zijn de tweede e en
de buigings-n verdwenen.
Wij zullen achtereenvolgens enkele onder
werpen behandelen ten aanzien waarvan
