brengen, terwijl Amerika over een onge
schonden machinepark beschikte. Er bestond
buiten Amerika een schreeuwend tekort aan
dollars dat door de Marshallhulp slechts ge
deeltelijk werd opgevangen.
De Verenigde Staten konden zowel door ka
pitaalexport als door een tekort op de lopen
de rekening van de betalingsbalans (handels
balans dienstenbalans kapitaalop-
brengstenbalans) dollars het land doen ver
laten. Een tekort op de lopende rekening van
de betalingsbalans is een fenomeen dat Ame
rika slechts zelden heeft gekend, zodat vrij
wel alle dollars via de export van kapitaal in
handen van niet-ingezetenen komen.
Van 1950 tot 1956 vloeide per jaar gemid
deld ongeveer 1 miljard naar het buitenland,
dit bedrag liep in 1959 en in 1960 tot 3,9mil
jard op. De omvang van dollartegoeden in
het bezit van niet-Amerikanen overtrof toen
de goudvoorraad in Ford Knox. Hierdoor ont
stond een speculatieve golf van goudaanko
pen, vooruitlopend op een eventuele verho
ging van de goudprijs. Dank zij de gezamen
lijke inspanning van de Verenigde Staten en
een aantal belangrijke Europese landen kon
de goudprijs gehandhaafd worden op 35
per ounce.
De Amerikaanse betalingsbalans vertoonde in
de daarop volgende jaren een sterk wisselend
verloop. Werd het ene jaar als gevolg van
een stringente fiscale en monetaire politiek
slechts een klein tekort of zelfs een (gering)
overschot geboekt, het daarop volgende jaar
liep het tekort als reactie op het weer laten
vieren van de teugels tot ongekende hoogte
op. Het viel Amerika steeds moeilijker een
bevredigende combinatie te vinden tussen de
binnenlandse economische politiek en de po
sitie van de betalingsbalans.
Men probeerde door het nemen van aanvul
lende maatregelen op de mogelijkheden die
het IMF kon bieden, de internationale mone
taire situatie te verbeteren.
Swapovereenkomsten
In 1961 werd de mogelijkheid geopend swap
overeenkomsten (wederzijdse leningen) tus
sen centrale banken te sluiten. Dit kan als
volgt te werk gaan: de Federal Reserve Bank
of New York creëert een deposito van 100
miljoen voor de Banque de France. De
Banque de France stort als tegenprestatie
op een deposito van de Federal Reserve
Bank of New York ook een bedrag ter groot
te van 100 miljoen, maar dan in francs. Bei
de landen verkrijgen hierdoor een vergro
ting van hun reserves. Daarnaast begon
Amerika schatkistpapier uit te geven, dat
luidde in de valuta van het land dat dit
schatkistpapier kocht (Roosabonds). Eind
maart 1971 stond voor meer dan 1 miljard
aan schatkistpapier uit, luidende in vreemde
valuta's en voor meer dan$2,5 miljard luiden
de in dollars. De Verenigde Staten konden
hierdoor een deel van hun betalingsbalans
tekort financieren, zonder goud aan centrale
banken te moeten verkopen die hun dollar-
bezit niet wensten uit te breiden.
'Goldpool' en vrije goudmarkt
Omdat nog steeds onzekerheid bestond over
De waarde van de valuta's is verbonden met de dollar
476
