ken van de vraag naar bankdiensten.
De heer Verhage antwoordt hierop dat er in
het bankwezen in het algemeen twee zaken
sterk verwaarloosd zijn, te weten de marke
ting en de kostprijsberekening. Dit geldt niet
alleen voor het georganiseerde coöperatie
ve bankwezen maar evenzeer voor de ande
re grote banken. Men zal enerzijds meer van
uit de consument moeten denken en ander
zijds een beter inzicht moeten verwerven in
de kosten, welke aan bepaalde diensten ver
bonden zijn. Ook het management-probleem
vormt bij de banken een belangrijk vraag
stuk. Gelukkig gaat onder andere het Neder
lands Instituut voor het Bank- en Effectenbe
drijf deze zaak bestuderen, aldus de heer
Verhage, die vervolgens opmerkt dat bij de
georganiseerde coöperatieve banken reeds
een groep deskundigen actief is met het op
stellen van een kosten-baten-analyse. In het
verleden werd reeds meerdere malen aan
dacht besteed aan marktonderzoek. Marke
ting en kostprijsberekening zijn moderne be
leidsondersteunende instrumenten, die in de
nieuwe centrale bank bijzondere aandacht
zullen krijgen.
Vooral nu de ontwikkeling sterk gaat in de
richting van de retailbanking is een verdere
uitbouw van de kosten-baten-analyse nodig,
zodat we beter weten wat we als bankinstel
ling doen, aldus dr. Verhage. Computerinfor
matie maakt dit thans mogelijk.
Aan de tendens naar retailbanking is on
losmakelijk verbonden de noodzaak tot het
aanbieden van een breed dienstenassorti
ment. Dr. Verhage vindt dat deze diensten
soms door de markt worden opgelegd. Men
zal zich als bank echter bewust moeten zijn
van de consequenties. Daarom is er een kos
ten-baten-analyse nodig. Het is niet langer
verantwoord met een nieuwe dienstverlening
te beginnen onder het motto 'dan zien we
nog wel'. Een voorbeeld hiervan vormen de
privérekeningen, ten aanzien waarvan de on
derlinge concurrentie wellicht een al te grote
rol heeft gespeeld.
Bij de reisbemiddeling bleek de situatie an
ders te liggen. Deze brengt geen sterke stij
ging van de kosten voor de banken met zich
mee.
Nieuwe financieringsvormen nodig
Als belangrijkste ontwikkelingen in de land
bouw heeft de heer Verhage een verschuiving
ervaren van het grond-gebonden bedrijf
naar het veredelingsbedrijf, de ontwikkeling
van het moderne kapitaal-intensieve tuin
bouwbedrijf en voorts de algemene schaal
vergroting.
Zo'n nieuwe bedrijfsopzet brengt met zich
mee, dat oude zekerheden veelal onvoldoen
de zijn. Inmiddels zijn bij de verticale integra
tie reeds nieuwe financieringsvormen ontwik
keld. Andere oplossingen kunnen bijvoor
beeld voortvloeien uit het instellen van een
grondbank.
Voor wat betreft de structurele veranderingen
in de landbouw vindt de heer Verhage, dat
deze reeds vrij snel gaan. Ook de gedachten-
vorming rond het stichten van een grondbank
krijgt wat meer gestalte, aldus de heer
Verhage. De Commissie Wellen heeft de
oude plannen, weliswaar in een wat andere
vorm, geconcretiseerd. Het belangrijkste is
voorlopig dat het project van de grond komt;
wie het doet is uiteindelijk wat minder belang
rijk.
94
