Ondergrondse gangen
Naast de Hampoort - de grootste - waren er
toen de Brugpoort en de Maaspoort. Op deze
drie poorten waren alle wegen binnen de
stadsmuren geprojecteerd. Vandaar het nu
nog vrij regelmatige stratenpatroon.
Zelfs bij beschietingen was Grave een veilig
oord. Vanuit de meeste huizen konden de be
woners via een ondergrondse poort aan de
straatkant, vluchten door een onderaards
gangenstelsel, dat de verbinding vormde tus
sen de verschillende bastions. Ook bij deze
gangen safety first; zij zaten vol haakse boch
ten. De 'kartelvorm' maakte het eventuele
achtervolgers onmogelijk te schieten. Bij be
schietingen later in de jaartelling zijn de mees
te van deze gangen verwoest. Bij het restaure
ren van panden stuit men vaak op overblijf
selen ervan.
Geïsoleerd tot 1929
Grave heeft van het water te lijden gehad.
De Maas, die in het najaar de grote hoeveel
heden smeltwater niet kon bolwerken, trad in
vroeger jaren bij het Brabantse plaatsje Beers
- bij de zogenaamde 'Beerse overlaat' - bui
ten haar oevers. Deze verlaging in de dijk was
gemaakt om te voorkomen dat streken in Hol
land zouden onderlopen. Vaak in oktober al
stond het gebied rond Grave onderwater. Het
water liep via Herpen, langs Oss in de rich
ting van Den Bosch en bij Bokhoven weer de
Maas in. Grote delen van Noordoost-Brabant
stonden soms twee tot drie keer per jaar on
der water met alle nadelige gevolgen van dien.
Bomen hadden nauwelijks gelegenheid tot
197
