GRA VE
Wat doe je als je kasteel verwoest is? Inder
daad, op zoek gaan naar een nieuwe woon
gelegenheid. Voor ridder Jan van Kuyk, een
leenman van de hertogen van Holland, moet
het omstreeks de 14e eeuw geen probleem
geweest zijn. Hoewel vijandelijke legers zijn
kasteel onder de voet hadden gelopen, trok
hij, zoals een echte ridder betaamt, met fier
geheven hoofd een kilometer of tien in weste
lijke richting en besloot daar een nieuw kas
teel te bouwen. De overlevering wil dat hij
op die plaats een boer trof die aan het graven
was en hij daarom de plaats 'Grave' noemde.
In de bocht
Volgens de etymoloog dr. J. de Vries betekent
Grave niets anders dan 'gegraven water', dus
hetzelfde als 'gracht'.
Voor de Romeinen was Grave een 'zware'
of sterke vesting; voor de Engelsen - met
name voor de ruiters van Leicester - een 'val
kuil' of 'graf'. Grave was vroeger een vaste
plaats in de route van de legers die van het
zuiden naar het noorden en van het noorden
192
naar het zuiden trokken. Met name de Span
jaarden en de Fransen gingen onder meer via
Grave naar Noord-Nederlanden zo verder naar
Duitsland. Grave werd door zijn gunstige lig
ging van toenemende betekenis. Het stadje
lag precies op de plaats waar de Maas van
uit het zuiden komend de bocht naar het wes
ten maakt.
Grave werd stad
Jan van Kuyk - men zou hem de stichter van
Grave kunnen noemen - scheen niet alleen
te willen wonen. Hij laat een kapittelkerk bou
wen alsmede, zoals uit een oude ordonnantie
blijkt, een huis voor 'kranken en ellendigen'
ofwel een gasthuis. Langzaamaan krijgt Grave
door die kapittelkerk en dat gasthuis een be
langrijke streekfunctie te vervullen. Er ont
staat een woongemeenschap rond het kasteel
van Jan van Kuyk; er vestigen zich intellectu
elen, ambachtslieden en handelslui. Uit de ge
schiedenis is bekend dat de graaf zich in ok
tober 1386 heeft moeten verdedigen tegen de
troepen van Johanna van Brabant. Een leger
moet hij dus ook gehad hebben.