PAC f ITE R S D E R AC C EfNZ E N
UIT DE B O E R E N L E E N B A N K-K A L E N D E R
Ook deze maand vindt de lezer in ons maand
blad een kleurenreproduktie, ontleend aan de
boerenleenbank-kalender: de afbeelding van
de decemberpagina, voorstellende Marinus
van Roymerswaeles 'Pachters der accijnzen'.
Het werk hangt in het Koninklijk Museum te
Antwerpen, is geschilderd in olieverf op hout,
en het meet 65 bij 52 centimeter.
Wie de november- en decemberpagina's van
de kalender naast elkaar legt kan interessante
ontdekkingen doen. Reeds bij een eerste op
pervlakkige vergelijking van de schilderijen
valt het op, dat in beide werken praktisch de
zelfde achtergrond voorkomt. Links dezelfde
open kast met dozen, waar diverse paperas
sen rommelig bovenuit steken. Meer naar
rechts op beide werken dezelfde hoek in de
houten muur, met rechts daarvan de open
staande deur. Daaruit alleen al blijkt dat het
schilderij 'Pachters der accijnzen' verwant is
aan 'De Geldwisselaar'.
'De Geldwisselaar' werd vermoedelijk ver
vaardigd door een Antwerpse schilder, van
wie vaststaat dat hij stamt uit de school van
Van Roymerswaele. De 'Pachters der accijn
zen' zijn geschilderd door Marinus van Roy
merswaele zelf. De frappante overeenkomst
tussen beide werken rechtvaardigt dan ook
helemaal niet de conclusie dat beide werken
taferelen voorstellen uit een en dezelfde ka
mer, of zelfs dat zij in dezelfde kamer werden
vervaardigd. Alleen al van het hierbij afgebeel
de werk de 'Pachters der accijnzen' bestaan
minstens vijfentwintig, onderling minder of
meer variërende, exemplaren en ook van 'De
Geldwisselaar' bestaan vele, al dan niet van el
kaar nageschilderde, versies. Waar de kunste
naar leerlingen had en school maakte, is het
waarschijnlijk dat medewerkers en leerlingen
zijn werken eenvoudig naschilderden: met
achtergrond en al.
Vergelijkt men echter beide werken nauwkeu
riger, dan bespeurt men ook verschillen die
duidelijk voortvloeiden uit het verschil in vaar
digheid waarmee de makers van beide schil
derijen het penseel hebben gehanteerd. De
'Pachters der accijnzen' zijn door de leermees
ter zelf op vaardiger en gevoeliger wijze uit
gebeeld dan 'De Geldwisselaar' door zijn Ant
werpse leerling. Op dat punt ziet men de ver-
572
