prijsbinding. Men kan zeggen dat de massifi catie van de industrie en de vestiging van nieuwe detailhandelsvormen elkaar wederzijds hebben beïnvloed. Het is overigens niet verwonderlijk dat deze ontwikkeling het eerst optrad in de detail handel. In deze branche heerste zoals ge zien een sterke concurrentie, die de winst marge verkleinde, terwijl de loonkosten al maar stegen. Dit bracht de ondernemers tot een minder arbeidsintensieve distributie vorm; het zelfbedieningssysteem. Een en an der werd nog in de hand gewerkt doordat de artikelen zich goed leenden voor verkoop in zelfbediening. Het feit echter dat de uitgaven aan eerste le vensbehoeften, speciaal levensmiddelen, bij stijgend inkomen niet evenredig toenemen, noodzaakte de detailhandel tot verdergaande veranderingen. Zo werden ook andere goede ren dan levensmiddelen in het assortiment op genomen. Dit heeft de rentabiliteit van de za ken gunstig beïnvloed, omdat in de eerste plaats de winstmarges op deze goederen over het algemeen hoog zijn, maar ook doordat bijvoorbeeld een winkel in een bepaalde wijk zijn klanten naast levensmiddelen ook andere goederen kon leveren, waardoor de omzet van de zaak vaak aanmerkelijk kon worden uitge breid. Daarnaast ziet men dat er een ander type con sument is gekomen. De welvaart is aanzienlijk gestegen en meer gespreid over bevolkings- en leeftijdsgroepen. Dit houdt bijvoorbeeld in dat de jongeren nu over veel meer geld be schikken dan vroeger. Zij besteden dit geheel anders en in een ander type zaak dan de 'tra ditionele' cliëntele. Daarnaast is er ook een mentaliteitsverandering opgetreden. Ook een welgestelde dame durft nu rustig in een goed koop japonnetje te lopen. Een typerend verschijnsel in bijvoorbeeld Amerika en West-Duitsland is hierbij dat het merkartikel waarvan het marktaandeel erg laag is terrein moet prijsgeven. Uit onlangs gehouden onderzoekingen in Nederland is ge bleken dat nog meer dan 40 procent van de aankopen merkartikelen betreffen. Hieruit zou men voorzichtig kunnen concluderen dat de hervormingen in de detailhandel in Nederland nog maar in de kinderschoenen staan. Als men het met de genoemde landen vergelijkt, is dit inderdaad het geval. Naast de genoemde externe factoren die van invloed zijn geweest op de detailhandel is er ook bij de detailhandel zelf een directe aan leiding die het zoeken naar nieuwe vormen noodzakelijk maakt. Van nature is de detail handel vrij arbeidsintensief. Door de steeds stijgende loonkosten enerzijds en de door de concurrentie steeds lager wordende marges anderzijds, was een minder arbeidsintensieve aanpak noodzakelijk. Tegengestelde ontwikkelingen In zijn algemeenheid kan men stellen dat er in de detailhandel op het moment een tweetal bewegingen zijn waar te nemen. Enerzijds kan men een massificatie bespeuren, waarbij de zaken zich met een breed assortiment (ove rigens alleen artikelen met een hoge omloop snelheid) en scherpe prijzen richten tot het grote publiek. Anderzijds ziet men dat de ge stegen welvaart en steeds meer vrije tijd de behoefte schept aan een gezellig winkelcen trum met onder andere een aantal gespeciali seerde zaken, waar men 'aparte' artikelen op 506

Rabobank Bronnenarchief

blad 'de boerenleenbank' (CCB) | 1969 | | pagina 28