DE GELDWISSELAAR
UIT DE BOERENLEENBANK-KALENDER
Rembrandts leven
Nederlands beroemdste schilder, tekenaar en
etser, Rembrandt Harmenszoon van Rijn, werd
op 15 juli 1606 in Leiden geboren als zoon van
een molenaar. Van zijn jeugd is niet veel be
kend. Zijn ouders stuurden hem naar de Leid-
se school; hieruit blijkt dat zij verwachtten dat
hij het verder zou brengen dan de doorsnee
mens in die tijd. Wat hij daar precies geleerd
heeft is moeilijk na te gaan, omdat de Staten
van Holland de 'schoolorde', die eenheid zou
scheppen in het voorbereidend hoger onder
wijs, nog niet afgekondigd hadden.
Op 20 mei 1620 werd de jonge Rembrandt in
geschreven als student aan de Leidse universi
teit. Maar daar heeft hij nauwelijks of geen
college gelopen. Waarschijnlijk heeft hij zich
in laten schrijven om de voorrechten van de
student ontheffing van schutterslasten en van
accijnzen op wijn en bier, te krijgen.
Kort na zijn inschrijving kwam hij in de leer bij
de Leidse schilder Jacob Isaacszoon van Swa-
nenburgh. Hij is daar tot 1623 geweest. Deze
Van Swanenburgh was ongetwijfeld een goede
leermeester voor Rembrandt, maar zijn artis
tieke prestaties werden niet hoog aangesla-
448
gen. Toen hij de beperktheid van Van Swa
nenburgh inzag, ging Rembrandt, intussen 17
jaar geworden, in de leer bij Pieter Lastman.
Echter niet langer dan zes maanden. Toch
heeft Lastman Rembrandts kunst sterk beïn
vloed. De Leidse historieschrijver en burge
meester Orlers schrijft in 1641: 'By den selven
omtrent zes maenden gheweest zijnde, soo
heeft hy goet gevonden alleen ende op hem
selven de Schilder Conste te oeffenen ende
te practiseeren Uit Orlers' berichten blijkt
wel dat Rembrandt zich van zijn kunnen goed
bewust was.
De Leidse tijd
In 1624 vestigde Rembrandt zich als zelf
standig schilder in Leiden. Hij ging samenwer
ken met Jan Lievens, die ook bij Lastman in de
leer was geweest. Waarschijnlijk werkten ze
op Rembrandts atelier; ze gebruikten dezelfde
modellen. Hier is 'de Geldwisselaar' ontstaan.
Constantijn Huygens heeft een zorgvuldig,
misschien zelfs overdreven literair stukje over
hen geschreven, waarin beiden, maar vooral
Rembrandt, uitbundig geprezen werden. Huy
gens schreef dat zij niet alleen hun meesters
