kosten kan dit evenwel veranderen. Tegenover
de opgesomde voordelen van het grote be
drijf staan enkele nadelen. Bij een daling van
de prijzen voor mestvarkens loopt een gespe
cialiseerd grootbedrijf aanzienlijk meer risico
dan een klein niet-gespecialiseerd bedrijf. Hier
staat echter tegenover dat het tegen minimale
kosten produceert, waardoor men de risico's
beter kan opvangen. Toch is het nuttig voor
het grote mestbedrijf, dat er enige reserves
worden gekweekt om de slechtere perioden te
overbruggen. Ook het optreden van ziekten
kan op een grootbedrijf het financieel resultaat
sterk ongunstig beïnvloeden. Goed vakman
schap van de ondernemers kan dit laatste na
deel verminderen.
De ontwikkeling naar grotere eenheden
In de afgelopen jaren zijn een aanzienlijk aan
tal bedrijven met 200-300 varkens ontstaan.
Omdat de behoefte aan varkensvlees steeds
toenam betekende de vorming van dergelijke
bedrijven niet direct een volledige verdringing
van de kleinere bedrijven. Er is enerzijds
een zekere mate van specialisering te bespeu
ren, terwijl anderzijds, getuige het aantal var
kenshouders, ook een aantal bedrijven is
gestopt. Dit zijn meestal bedrijven met kleine
aantallen varkens. Een groot aantal kleinere
varkensbedrijven heeft zich overigens weten
te handhaven. Vanouds is immers de varkens
houderij een onderdeel van het gemengde be
drijf op de zandgronden. De arbeidskosten
spelen hier een veel geringere rol; men kan
gemakkelijk een klein aantal varkens bij de
rest van het werk verzorgen. De lasten uit
hoofde van kapitaalinvestering zijn bij deze
bedrijven vaak ook gering omdat oude be
drijfsgebouwen worden benut. Het is duidelijk
dat wij hier niet te maken hebben met een be-
drijfs-economische kostencalculatie, en dat
hier een geheel ander winstbegrip opgeld doet
als bij de bovengenoemde grote bedrijven.
Verder blijkt dat de voederconversie ook niet
veel afwijkt van de grote bedrijven. Men kan
dus zeggen dat er op het gemengde bedrijf
nog lange tijd mogelijkheden zullen blijven om
varkens te houden. Pas wanneer het aanbod
ver boven de vraag zou uitgaan, waardoor
de prijzen sterk zouden zakken, zullen deze
kleinere bedrijven met varkenshouden stop
pen. Wat de gespecialiseerde bedrijven be
treft, mag men verwachten dat zij de sprong
naar de omvang zoals die bedoeld is in het
Plan Mansholt, gemakkelijk zullen kunnen ma
ken, temeer daar de investeringen die nodig
zijn voor de bedrijfsgebouwen relatief niet zo
hoog hoeven te zijn.
287