leven, dan zal hij dit via de kostenkant van de
medaille, namelijk door kostenbesparingen,
moeten zien te bereiken. Het is te ver
wachten dat de kosten - met name de loon
kosten - in de komende jaren sterk zullen stij
gen. Voor een eigenaar-ondernemer betekent
het dat, wil hij ten opzichte van andere secto
ren qua inkomen niet achterblijven, hij ook
een hogere beloning voor zijn arbeidspresta
ties in zijn calculatie zal moeten betrekken.
Aangezien de prijzen niet veel zullen stijgen
houdt dit in, dat hij zeer efficiënt zal moeten
werken en wegen zal moeten zoeken om de ar-
beidsproduktiviteit op te voeren en daardoor
de kosten te verlagen, hetgeen alleen te be
reiken zal zijn door mechanisatie en schaal
vergroting.
Plan Mansholt
Bezien wij de ontwikkeling in de Nederlandse
landbouw aan de hand van enkele cijfers, dan
blijkt dat er een geleidelijke schaalvergroting
- zij het van betrekkelijk geringe omvang -
plaatsvindt. Onlangs zijn met betrekking tot de
ideale bedrijfsomvang van de verschillende on
derdelen van het landbouwbedrijf vrij concrete
cijfers genoemd in het Memorandum Land
bouw 1980. Met betrekking tot de varkenshou
derij stelt de EEG-commissie zich bedrijfseen-
heden voor van 450 tot 600 varkens. Men kan
zich afvragen of, en zo ja, welke verandering de
Nederlandse varkenshouderij zou moeten on
dergaan om tot dergelijke bedrijven te komen.
In het algemeen geldt de opvatting, dat schaal
vergroting grote voordelen met zich brengt.
Om dit aan de varkensbedrijven te toetsen zou
het echt wel eens nuttig zijn om te bezien wat
de voor- en nadelen van bedrijven van ver-
284
