DE MUNTMEESTER
UIT DE BOERENLEENBANK-KALENDER
Het roerige leven van Maerten van Veen,
genaamd Van Heemskerck
Overal ter wereld is wel het dorp Heemskerk
bekend, zo schrijft Carel van Mander in zijn
Groot-Schilderboeck, en wel omdat daar in
1498 de beroemde Maerten van Heemskerck
geboren is. Zijn vader, een landbouwer, heette
Jacob Willemsz. van Veen, die in het schilderen
van de jonge Maerten waarschijnlijk niets zag.
Hij haalde de jongen in ieder geval weg van
zijn leermeester in Haarlem om hem thuis het
boerenbedrijf te leren. Maar daar had de jon
gen geen zin in. Toen hij een keer van het mel
ken terugkwam morste hij zoveel melk uit de
emmer dat zijn vader hem met een eind hout
achternajoeg. Maerten had er toen genoeg
van. De volgende dag vertrok hij stilletjes naar
Delft, waar hij na enige tijd leerling werd van
Jan van Scorel. Daar leerde hij zo goed schil
deren dat men zijn werk en dat van de meester
'qualyck con onderscheyden'. Volgens som
migen heeft Jan van Scorel zijn veelbelovende
leerling toen uit 'afjonsticheyt van hem laten
gaan'.
In 1532 eindigde deze Van Scorel-navolging
omdat Maerten van Heemskerck naar Rome
vertrok. Bij zijn terugkeer schilderde hij in een
heel andere stijl. Volgens sommigen is hij al
leen begiftigd geweest met een onzelfstandig,
louter imitatief talent. Maerten van Heems
kerck, die volgens Van Mander vreesachtig
van natuur was, bleef niet lang in Italië. Nadat
hij onenigheid met een Italiaan had gekregen
en meer ruzie vreesde, aanvaardde hij de te
rugtocht naar Nederland. Hij kwam in Dor
drecht aan met een brief van een vriend, die
hem het logement van zijn vader aanbeval.
Deze herberg bleek echter een zogenaamde
moordkuil te zijn, waar reizende kooplieden in
het geheim werden gedood. In Dordrecht aan
gekomen nam Van Heemskerck de uitnodiging
van een vriend aan om bij hem te blijven. Tot
zijn grote geluk, want, zo schrijft Van Mander,
in die herberg heeft men, toen de zaak aan het
licht kwam, een grote kuil met lijken gevonden.
Terug in Holland trouwde hij een jonge vrouw
die twee jaar later in het kraambed stierf. 'An
dermaal trouwde hij, nu met een oude jonge-
dochter', aldus Carel van Mander, 'die niet met
182
