Verhoogde tarieven voor schatkistpapier
Het was wel begrijpelijk dat de Agent van het
ministerie van Financiën eind januari de ta
rieven voor schatkistpapier verhoogde om zo
te proberen de nodige middelen te vergaren.
Normaal gesproken zou het rijk al lang met een
nieuwe staatslening op de markt zijn gekomen,
die dan voor het nodige soelaas zou hebben
gezorgd. Het leek de Agent echter kennelijk
beter even de marktontwikkelingen af te wach
ten om geen nieuwe mislukking te riskeren.
Ter financiering van de acute uitgaven moest
het rijk de papierafgifte daarom wel iets aan
trekkelijker maken. Dit naast de kortlopende
kasgeldleningen die zij ook tegen klinkende
prijzen aan de markt bracht. Ondanks hun
krappe middelen konden de banken geen
weerstand bieden aan deze aanlokkelijke ta
rieven. In februari is zeker voor 150 miljoen
gulden papier van de Agent afgenomen, met
daarnaast nog voor een onbekend bedrag aan
kasgeldleningen die het rijk de eerste dagen
van februari opnam. Uiteindelijk was het totaal
in omloop zijnde papier, onder aftrek van het
in februari vervallend papier, per 24 februari
toch nog iets gedaald. Hieruit blijkt dat het rijk
uit deze nieuwe afgifte slechts voldoende mid
delen kreeg om het vervallende papier af te
lossen.
Dank zij de belastingen meer armslag
voor het rijk
Daarnaast waren het vooral de belastingen die
in de eerste weken van februari het rijk de ge
wenste ruimte verschaften. Op 10 februari was
's rijks werksaldo hierdoor al snel opgeklom
men, zelfs tot 567 miljoen gulden, wat meer dan
voldoende was om de maandelijks terugkeren
de gemeentebetalingen te verrichten. De eer
der vermelde papieraankopen, de kasgeldver
strekkingen en de belastingbetalingen maak
ten het de banken vanzelfsprekend steeds
moeilijker. Het terugkerende bankpapier was
hierbij slechts de bekende druppel op een
gloeiende plaat. Volgens de weekcijfers van
de Nederlandsche Bank per 10 februari was
het saldo van de banken gekrompen tot 14 mil
joen gulden, terwijl voor niet minder dan 627
miljoen gulden bij de Nederlandsche Bank was
geleend. Een recordhoogte voor 1969.
Eenmaal zó diep in de put was het wel duide
lijk dat de gemeentebetalingen op 17 februari
niet voldoende ruimte zouden scheppen. De
banken konden hun debetstanden bij de Ne
derlandsche Bank niet volledig aflossen, zo
dat zij - ondanks de uitkering van het rijk aan
de gemeenten van ongeveer 350 miljoen gul
den en de terugkeer van nog 62 miljoen gulden
bankpapier - per 17 februari nog steeds voor
298 miljoen gulden bij de Nederlandsche Bank
in het krijt stonden. Omdat de februari-ultimo
toen niet meer ver in het verschiet lag en er
geen grote bedragen te verwachten waren die
de geldmarkt in de laatste dagen van februari
nog zouden verlichten, was de situatie verder
duidelijk: de geldmarkt zou gespannen blijven
en in de vastgestelde daggeldrente zou der
halve ook geen wijziging komen.
De Agent vond het medio februari opnieuw no
dig enkele tarieven voor schatkistpapier te
verhogen, ook al lagen de prijzen sinds 29 ja
nuari aan de hoge kant. Het rijk wilde blijkbaar
een grotere belangstelling forceren. Met in
gang van 17 februari werden de discontoprij-
143