HEI
LOTERIJKANTOOR
UIT DE BOERENLEENBANK-KALENDER
Isaak Ouwater en zijn tijd
Tweehonderdnegentien jaar geleden, op 16
maart 1750, werd Isaak Ouwater geboren in
Amsterdam. Zijn naam heeft voor velen van
ons geen bekende klank; hij was 'maar' een
van de talrijke kleine meesters die de acht
tiende eeuw rijk was. Zijn gezichtsveld bleef
beperkt tot het schilderen van huizen, straten
en straattafereeltjes. Hij werkte in Utrecht en
Haarlem, maar het grootste deel van zijn leven
heeft hij in Amsterdam doorgebracht, waar hij
op drieënveertig-jarige leeftijd stierf.
De titel van dit schilderstuk is: De collecte van
het Generaliteitskantoor te Amsterdam. Het
door de schilder met Ik Ouwater (Ik is de af
korting voor Isaak) gesigneerde doek stamt uit
1779, om precies te zijn van 25 oktober 1779,
zoals in de rechterbenedenhoek van het doek
staat. De bakstenen, de straatstenen en de
raampjes zijn met een verbazingwekkende pre
cisie geschilderd; het lijkt wel of Ouwater mil
limeterpapier heeft gebruikt.
Deze precisie was echter niet alleen kenmer
kend voor Ouwater; ze was karakteristiek voor
122
de hele kunst uit die tijd. Met 'die tijd' bedoelen
wij de stijlperiode waarin wij ons in de tweede
helft van de achttiende eeuw bevinden, de
Louis-Seize periode, de tijd van schijnbaar
saai fatsoen, beter bekend als de Pruikentijd.
Maar in dezelfde periode waren er in het bui
tenland tekenen van grote omwentelingen te
bespeuren. Het Amerikaanse volk verklaarde
zich onafhankelijk, de grondslag voor het Brit
se wereldrijk werd in deze tijd gelegd en met
de nieuwe sociale en politieke opvattingen
werd de kiem gelegd voor de grootste omwen
teling aan het eind van de achttiende eeuw, de
Franse revolutie. De Nederlandse schilderijen
van die tijd ademen een gezapige rust, het lijkt
of de veranderingen zich overal voltrekken,
behalve in Nederland, want ons land was im
mers, volgens een citaat dat men aan de Duit
se dichter Heinrich Heine toeschrijft, 'een be
schutte haven'.
De voorstelling
Op de linkse gevel staat boven het raam te le
zen dat in dit pand het logement De Graaf van