DAALDERS EN
RIJKSDAALDERS
De Boheemse zilvermijnen
Jachymov in Bohemen - tegenwoordig een
deel van Tsjechoslowakije - is bekend om zijn
rijke uranium-mijnen. Meer dan vierhonderd
vijftig jaar geleden was deze stad, die indertijd
nog Joachimsthal heette, ook al beroemd; toen
om de zilvermijnen, die voor de eigenaren, de
graven van Schlick, een goudmijntje waren.
Om aan de vraag naar metalen betaalmiddelen
te kunnen voldoen werden van de indrukwek
kende hoeveelheden zilver, die dank zij de
nieuwe mijnbouwmethodes konden worden ge
dolven, grote zilveren munten geslagen. Deze
kwamen in waarde overeen met de gouden gul
den, die al sinds een eeuw in de Duitse landen
was ingevoerd. Al gauw werden deze munten
naar de plaats van herkomst, 'Joachimsthaler'
genoemd of kortweg 'Thaler'. Deze nieuwe
munt werd om diverse geschiedkundige en
economische redenen spoedig de opvolger van
de goudgulden. Met het naslaan van dit zilver
stuk in andere landen onderging ook de naam
een wijziging. In de Nederlandse gewesten
sprak men van daalder en in de Angelsaksi
sche landen werd de naam later tot dollar ver
basterd.
De Duitse daalder in onze gewesten
De regering van keizer Karei V zag dit alles
met lede ogen aan. In de chaos van het Neder
landse muntwezen had zij orde geschapen met
de uitgifte van een gouden Karolusgulden ter
waarde van twintig stuivers. Zij had helemaal
geen zin de moeizaam tot stand gekomen orde
te laten schieten. De Duitse daalder werd daar
om verboden. De muntheren, die niet onder het
gezag van de Habsburger Karei V behoorden,
sloegen echter wel daalders; er was grote
vraag naar dit muntstuk en vette winsten lagen
in het verschiet.
De eerste Nederlandse vorst die daalders liet
slaan was hertog Karei van Gelre, die in 1538
hiertoe opdracht gaf. Karei van Gelre had in
dat jaar een wisselende strijd om zijn hertog
dom achter de rug. Hij had zich met hand en
tand verdedigd tegen de Habsburgers, die hun
aanspraken op Gelre nooit hadden laten val
len. Toch lieten zij hem een betrekkelijke rust
vooral omdat zijn politiek gesteund werd door
de erfvijand van het Habsburgse huis, de Fran
se koning. Ook in zijn muntpolitiek was hij on
afhankelijk; hij sloeg de verboden daalders,
die de eenheid in het muntwezen van de Ne-
572
