Schaal vergroting
IN LAND- EN TUINBOUW
Schaalvergroting is aan de orde van de dag
in het gehele economische leven; ook aan
land- en tuinbouw zal zij niet voorbij gaan.
Overal streeft men naar grotere eenheden in
produktie en afzet, waardoor de produktiemid-
delen zo economisch mogelijk kunnen worden
aangewend, aldus dr. A. Maris, directeur van
het Landbouw-Economisch Instituut in het
jaarverslag. De drijvende kracht achter de
schaalvergroting is het streven naar vergro
ting van de economische groei en de daarmee
samenhangende vergroting van de welvaart.
Er kunnen vele aanleidingen zijn die een
stroomversnelling - want dat is een schaalver
grotingsproces toch in feite - op gang bren
gen. In de huidige tijd kunnen zij gelegen zijn
in de vergroting van de afzetmarkten, in een
wijziging in het distributiesysteem, in een
sterke toeneming van de vermogensbehoefte
met consequenties voor de kapitaalvoorzie
ning, in de noodzaak van uitgebreide en kost
bare research en tenslotte in de produktie-
techniek, waarbij de toepassing van techni
sche uitvindingen dwingt tot grotere produktie-
eenheden. In de landbouw kan schaalvergro
ting bereikt worden door het vergroten van
bedrijven en bedrijfsonderdelen of door in
schakeling van derden, als loonwerkers en
werktuigencoöperaties, bij de werkzaamhe
den, maar ook door een intensieve samen
werking tussen de bedrijven onderling en door
het gebruikmaken van bedrijfsverzorgings-
diensten.
Oorzaken schaalvergroting
Een belangrijke oorzaak voor de schaalvergro
ting in de landbouw is volgens dr. Maris de
invoering van moderne arbeidsbesparende
technieken als motorisatie en mechanisatie,
die een vergroting van de produktie-eenheden
noodzakelijk maken om de machines zo eco
nomisch mogelijk te benutten. Een daarmee
samenhangende oorzaak is de toename van
de bewerkingscapaciteit van één man, onder
andere door mechanisatie, waardoor zelfs een
mansbedrijven een overcapaciteit kunnen heb
ben. Daarnaast speelt ook de stijging van de
vraag naar hoogwaardige produkten een rol,
omdat die de produktiewaarde per vierkante
401
