de wereld. Ook voor het Nederlandse kunst
bezit was het behoud van deze collectie van
belang in verband met de reeds bestaande col
lecties van het werk van Mondriaan in het
Haagse Gemeentemuseum en het werk van
Malewitsch in het Stedelijk Museum van Am
sterdam, twee tijdgenoten van Lissitzky.
Leven en werk
Et Lissitzky werd op 10 november 1890 gebo
ren uit Joodse ouders, in Polschinok, Rusland.
Na zijn gymnasiumtijd besloot hij aan de Tech
nische Hogeschool van Darmstadt in Duitsland
de opleiding tot architect te gaan volgen, een
besluit dat van grote invloed is geweest op
zijn ontwikkeling als kunstenaar. Darmstadt
was in de twintiger jaren een waar kunstcen
trum, waar Lissitzky vele tentoonstellingen van
eigentijdse kunst kon zien. Hij reisde door
Europa, tekenend en lerend.
De proletarische revolutie van 1917 ging niet
ongemerkt aan hem voorbij; Lissitzky werd
een overtuigd communist. Hij nam actief
deel aan de revolutie door zitting te nemen in
de Kunstcommissie. Hij ontwierp de eerste
Sovjet-banieren, die tijdens de 1 mei viering in
1918 over het Rode Plein werden gedragen;
tevens ontwierp hij politieke aanplakbiljetten.
Naar zijn vaste overtuiging had ook de kunste
naar een plaats in de revolutie. Voor hem wa
ren de kunst en de nieuwe maatschappijvorm
in Rusland één geheel.
Suprematisme
In 1919 sluit de architect Lissitzky zich aan bij
de Malewitsch-groep. Kasimir Malewitsch was
de oprichter van het 'suprematisme', een
kunstrichting, die probeerde de kunst te be
vrijden van de ballast van de realistische we
reld. Om dat te bereiken vluchtte hij, zoals
Malewitsch zelf zei, naar vierkante vormen.
Lissitzky onderging zijn invloed in hoge mate.
Uitgaande van de constructies van Malewitsch
ontwikkelde hij prachtig uitgebalanceerde
composities die hij Proun noemde. 'Proun' is
samengesteld uit afkortingen van Russische
woorden, die zoveel betekenen als: 'voor
stichting van nieuwe kunstvormen'. Een kunst
criticus uit die dagen omschreef het poëti
scher: een uit de fantasie van een architect
ontsproten spel met stereometrische elemen
ten, dat het midden houdt tussen schilderkunst
en architectuur'. Elk werkstuk van Lissitzky
wordt volgens architectonische wetten opge
bouwd en de problemen, die zich in de archi
tectuur voordoen aangaande massa, volume,
zwaartekracht, ruimte en ritme, vormen de uit
gangspunten voor zijn schilderen.
Constructivisme
Het suprematisme dat de nadruk legde op de
meetkundige opbouw van de beelden, kreeg
belangrijke impulsen uit het Russische 'con
structivisme', een kunstrichting die voort
kwam uit het kubisme en het futurisme. In de
jaren voor de eerste wereldoorlog stond
Moskou open voor de moderne Europese
kunststromingen. De jonge Franse schilder
kunst was hier beter bekend dan in Frankrijk.
Tot 1914 werden in Rusland meer dan honderd
schilderijen van Picasso en Matisse tentoon
gesteld; daardoor werden het kubisme en
futurisme bekende richtingen, die veel in
druk maakten op de jonge avant-garde in Rus
land. Het constructivisme schiep, zoals het
308
