tot dé kunst voor de proletariërs uitgeroepen.
Ook nu nog worden de abstracte en de ge
stileerde kunst in de Sovjet-Unie beschouwd
als afwijkingen. Grote Russische meesters als
Kandinsky, Gabo en Pevsner emigreerden
naar Berlijn. Ook Lissitzky kwam hier werken
en kreeg contact met de Hollandse Stijlgroep,
een stroming die hetzelfde beoogde als het
Russische constructivisme en het daaruit
voortgevloeide suprematisme. De beide stro
mingen hebben zich onafhankelijk van elkaar
gelijktijdig ontwikkeld en zijn van grote bete
kenis geweest voor de Europese kunst. Tot
de Stijlgroep behoorden kunstenaars als Van
Doesburg, Piet Mondriaan, de beeldhouwer
Georges Vantongerloo en de architecten
Gerard Rietveld en J. J. P. Oud, die een goede
vriend was van Lissitzky.
Ook op het gebied van de typografie heeft
Lissitzky zich onderscheiden. Hem komt de
eer toe, als een der eersten de typografie een
duidelijke vorm en een vast uitgangspunt te
hebben gegeven. Toen Lissitzky eind 1923
vanwege longtuberculose voor een behande
ling naar Zwitserland moest, betekende dat het
einde van zijn activiteiten als schilder. Ener
giek pakte hij nieuwe opgaven aan; hij ging
zich bezig houden met fotografie en fotomon
tage en met het ontwerpen van gebouwen. Hij
gaf vorm aan tentoonstellingsruimten, wat hij
zelf beschouwde als zijn belangrijkste werk.
Na twee jaar keerde hij terug naar Rusland,
waar hij onder andere de inrichting verzorgde
van het Sovjet-Paviljoen op de Internationale
Perstentoonstelling in Keulen in 1928. Tot aan
zijn dood op 30 december 1941, bleef hij zich
met het inrichten van expositieruimten bezig
houden.
In Lissitzky treffen wij een der markantste en
veelzijdigste kunstenaars uit de twintiger jaren
aan. Meer dan wellicht enig ander in zijn tijd
heeft hij zijn visie gestalte weten te geven in
schilderijen en reliëfs, in grafisch werk en
typografie, in architectuur en expositieruim
ten, in fotografie en film. De boerenleenbank
mag zich gelukkig prijzen dat zij door haar
geste mee heeft kunnen helpen, de werken van
deze kunstenaar voor Nederland te behouden.
312
