van de mogelijkheid om aan de Nederlandsche
Bank dollars te verkopen, dat de gevreesde
ernstige verkrapping van de geldmarkt uit
bleef. In een week tijd steeg de bankbiljetten-
omloop met 307 miljoen gulden tot 8.330 mil
joen gulden. Door de reeds genoemde dollar
aankopen - zowel contant als op termijn -
kwam er voor niet minder dan 351 miljoen gul
den in de markt. Voorts overtroffen de ont
vangsten van het rijk de aan het rijk gedane
betalingen met 89 miljoen gulden. De banken
konden daardoor hun voorschotten terugbren
gen tot 63 miljoen gulden. Het tegoed van het
rijk bij de Nederlandsche Bank daalde in de
zelfde week tot 745 miljoen gulden. Met deze
niet ongunstige stand van zaken kon de geld
markt de novembermaand inluiden.
Een week van november
In de eerste week van de nieuwe maand keer
den de bankbiljetten in snel tempo naar de
banken terug. Op 6 november bleek reeds 188
miljoen gulden de weg terug te hebben ge
vonden. Daarnaast kwam voor ongeveer 140
miljoen gulden aan rente en aflossing op
staatsschuld in de markt. Toch was dit alles
nog niet voldoende om de belastingbetalingen
geruisloos te doen verlopen. Uiteindelijk
moesten de banken, terwijl hun tegoed bij de
Nederlandsche Bank terugliep tot 13 miljoen
gulden, de voorschotten die zij bij de Neder
landsche Bank al hadden opgenomen met nog
eens 35 miljoen gulden tot 98 miljoen gulden
verhogen. In diezelfde week was de Neder
landsche Bank uit de markt gebleven voor
dollartransacties, hetgeen onmiddellijk te mer
ken was. Aan de andere kant was deze hulp
toen ook niet zo urgent.
Een ruimere tweede week
In de daarop volgende week meldde de Ne
derlandsche Bank zich opnieuw als koopster
van dollars. Door de verrichte dollaraankopen
steeg de deviezenvoorraad van de bank met
83 miljoen gulden. Daarnaast bleef het bank
papier zonder ophouden terugvloeien. In die
week keerden voor 180 miljoen gulden aan
bankbiljetten terug; per saldo was derhalve
medio november al zestig miljoen gulden meer
naar de centrale bank teruggevloeid dan in de
laatste week van oktober door de banken aan
bankpapier was opgenomen.
De banken aarzelden natuurlijk niet om op de
dure, bij de Nederlandsche Bank opgenomen
voorschotten 73 miljoen gulden af te lossen
waardoor de stand tot 25 miljoen gulden werd
teruggebracht. Tevens werd het tegoed van
de banken bij de Nederlandsche Bank aanzien
lijk verhoogd en wel met 156 miljoen gulden
tot 169 miljoen gulden.
De verbeterde positie van de banken weer
spiegelde zich op de geldmarkt in een snelle
verlaging van het tarief voor daggeldrente van
4 naar 21/2 procent. Maar zelfs deze officiële
rente was vaak nog te hoog zoals bleek uit het
feit dat in die dagen daggeldrente ruim werd
aangeboden tegen rentepercentages, die va
rieerden van 11/2 tot 2 procent, vaak zelfs zon
der kans van slagen.
Ruime markt
Op 15 november verrichtte het rijk voor onge
veer 270 miljoen gulden de maandelijkse be
talingen aan de gemeenten. Verder betaalde
de overheid op die datum voor 40 miljoen gul
den aan rente en aflossing op de gevestigde
492
