functies in de coöperatieve beweging. Dat wil
niet zeggen dat zij daar door de partij inge
schoven zijn: het betreft hier mensen die al
tientallen jaren, niet zelden ook voor de oor
log, in de coöperatie werkzaam zijn geweest.
Voor de oorlog, zo verklaarde een van hen
tijdens een gesprek daarover, was de com
munistische partij in Polen verboden. Commu
nisten die desondanks actief wilden zijn, had
den meestal geen andere keus dan die activi
teit te ontplooien in organisaties die in hun
ogen een soortgelijk doel nastreefden: de ver
heffing van de uitgebuite bevolkingsgroepen.
Zij werden 'activisten' genoemd. Velenvonden
die gelegenheid in een coöperatieve organisa
tie. Dat verklaart voor een groot deel de sym
pathie die de partij voor de coöperatie heeft
en de sterke steun die zij haar verleent, zowel
rechtstreeks als via de staatsinstellingen.
Het hele economische leven in Polen wordt
beheerst door de staat. Nadat de communisten
aan de macht waren gekomen hebben zij alle
grote ondernemingen onteigend, onder meer
alle grondbezit boven de honderd hectaren.
De industrie en de grote handelsondernemin
gen zijn thans geheel in staatshanden, afge
zien van de coöperatieve ondernemingen.
Geen particulier bedrijf mag meer dan vijftig
mensen in dienst hebben; in sommige be
drijfstakken ligt dit maximum nog lager. Het
hele economische leven wordt geleid door
middel van een ver uitgewerkt economisch
plan, waaraan eenieder zich moet houden. Al
le prijzen worden door de staat vastgesteld in
het kader van dit plan.
De agrarische sector heeft in deze centralisti
sche economie een heel eigen plaats, aange
zien het overgrote deel van de landbouwpro-
dukten door particuliere agrarische onderne
mers wordt voortgebracht. Van de totale be
bouwde grondoppervlakte is rond 85 procent
in handen van particuliere boeren, 15 procent
is eigendom van staatsbedrijven en minder
dan één procent wordt beheerd door coöpe
ratieve boerderijen, ongeveer van het type dat
in de Sowjet-Unie kolchozen heet. De agrari
sche ondernemer is vrij te leveren aan wie hij
wil: aan de staatshandelsorganisaties, aan de
afzetcoöperaties of rechtstreeks aan consu
menten, behoudens een bepaalde opbrengst
per hectare, die verplicht aan de staat gele
verd moet worden, en wel tegen prijzen die in
de regel aan de lage kant zijn. Verhoging van
de produktie per hectare levert dus een on
middellijk voordeel voor de boer op. Op onze
vragen bevestigde men dat deze regeling me
de bedoeld was als stimulans om produktivi-
teitsverhoging te bereiken.
Levensstandaard
In het voorgaande werd even gesproken over
de officiële wisselkoers. Die is vastgesteld op
20 zloty's per dollar. Voor toeristen geldt ech
ter een speciale bepaling, die inhoudt dat zij
bij inwisseling van tenminste twintig dollar een
toeslag krijgen van 15 zloty's per dollar in de
278
