De meeste jongelui die vóór de overneming
thuis op het bedrijf werken worden daarvoor
niet of onvoldoende betaald. Willen zij een be
drijf overnemen door aankoop, dan moeten zij
ook nog hoge registratierechten betalen. Een
en ander maakt het niet eenvoudiger om een
bedrijf over te nemen. Wel kunnen de ouders
het gebrek aan eigen vermogen bij hun opvol
gers dikwijls compenseren door de overne-
mingsprijs zó vast te stellen, dat de jongere
op een enigszins verantwoorde wijze kan star
ten.
Dan komt de financiering. Tot welk bedrag
kunnen landbouwbedrijven maximaal leningen
opnemen? Dat wordt meestal niet alleen be
paald door de waarde van het onderpand,
maar vooral door het antwoord op de vraag of
de ondernemer de lasten van de lening zal
kunnen opbrengen. Op de bedrijven met naar
verhouding veel grond leidt dit tot moeilijk
heden, omdat men op grond niet afschrijft. Het
in grond gestoken geld blijft in het bedrijf zit
ten, terwijl de aflossingen toch moeten wor
den opgebracht.
Geleidelijke overneming wenselijk
In de praktijk zijn voor de financiering van de
overneming verschillende mogelijkheden ont
wikkeld. Meestal komen die daarop neer dat
men het bedrijf - dat in de meeste gevallen
van de ouders afkomstig is - geleidelijk over
neemt. Voorbeelden daarvan zijn: pacht van
de grond gekoppeld aan aankoop van de ge
bouwen, of een gezamenlijke bedrijfsuitoefe
ning. Opvallend en bemoedigend is daarbij dat
steeds meer agrarische gezinnen bij het zoe
ken naar een oplossing advies vragen aan de
voorlichters van de standsorganisaties.
Hoe financieren
De eerste schijf die drs. Bakx van de koek
van financieringsmogelijkheden sneed was de
pacht. Die bezorgt de boer een volledige fi
nanciering van zijn onroerend goed. Vooral op
de bedrijven met tamelijk veel grond betekent
pacht dat zowat in driekwart van de behoefte
aan kapitaal is voorzien.
De pachtprijsbeheersing zorgt ervoor dat de
financiering van een behoorlijk lopend pacht
bedrijf geen moeilijkheden hoeft op te leveren.
De lage rentevergoeding die de verpachter in
de pachtprijs ontvangt leidt echter bij grond
bezitters tot een groeiende neiging om hun
bezit af te stoten. De pachter heeft dan een
recht van voorkeur bij de aankoop, maar dat
neemt niet weg dat hij dan voor een soort ge
dwongen overneming staat, die ertoe kan lei
den dat zijn jaarlijkse lasten fiks toenemen.
De familie
Voorheen waren de naaste familieleden van
de ondernemer er dikwijls wel voor te vinden
om een deel van hun geld tegen een niet te
hoge rente in het bedrijf te laten. Nu voelen
de uitvliegende kinderen er echter steeds
meer voor om hun erfdeel mee te nemen om
daarmee bijvoorbeeld een eigen huis aan te
schaffen. Een langzaam afnemende betekenis
van de familieleningen ligt dan ook voor de
hand.
Boerenleenbank
De bij Eindhoven aangesloten banken finan
cieren pe: jaar in een vier- tot vijfhonderd ge
vallen de rechtstreekse overneming van een
44
