voorwaarden te verbeteren, waaronder zij hun
produkt kunnen afzetten en de door hen be
nodigde zaden, meststoffen en dergelijke te
kunnen inkopen. Tevens heeft de samenwer
king in coöperatief verband voor agrarische
ondernemers wegen geopend om bepaalde
economische activiteiten te ontwikkelen zoals
de bereiding en afzet van aardappelmeel- en
derivaten en de bereiding en afzet van melk
en zuivelprodukten. Ook in de tuinbouw is de
samenwerking een bekend verschijnsel.'
Overheidsbeleid
'Het uitgangspunt van de overheid is dat iede
re ondernemer zijn positie zelf moet trachten
te verwerven, te handhaven en te verbeteren.
De overheid kan deze zelfwerkzaamheid on
dersteunen, zij kan een klimaat scheppen
waarin de ondernemers hun economische
functie zo goed mogelijk kunnen vervullen.
Hiervoor heeft de overheid verschillende be
leidsinstrumenten ter beschikking.
Ik wijs u in de eerste plaats op de financie
ringshulp. De garantiekredieten waarop de on
dernemers in het midden- en kleinbedrijf een
beroep kunnen doen zie ik als een essentiële
voorwaarde voor de aanpassing van het klei
nere bedrijf aan de structurele ontwikkelin
gen. In deze tijd waarin door toenemende me
chanisering en schaalvergroting hoge finan
ciële eisen aan de ondernemer worden ge
steld zijn de garantiekredieten van bijzondere
betekenis. De overheid zal haar kredietbeleid
dan ook voortdurend aan de nieuwe situaties
moeten aanpassen.
Voorts kan de overheid hulp bieden om tot een
betere bedrijfsvoering te komen. Ik denk hier
bij aan het middenstands- en vakonderwijs.
Aan de ondernemer worden steeds hogere ei
sen gesteld op commercieel, technisch, be
drijfseconomisch en administratief terrein.
Een gedegen opleiding is een onmisbare voor
waarde om met succes een bedrijf te leiden.
Naast het onderwijs is ook een doeltreffende
voorlichting van essentieel belang voor de
vergroting van noodzakelijke kennis. Dit geldt
in het bijzonder voor de kleine ondernemer,
die niet beschikt over de specialisten in zijn
dienst om deze noodzakelijke kennis in het be
drijf te gebruiken. De uitbouw van het voor
lichtingsapparaat is dan ook een urgente aan
gelegenheid, welke de bijzondere aandacht
van het bedrijfsleven en overheid verdient. Ik
geloof dat de ondernemer in de agrarische
sector op het stuk van de voorlichting niet
veel reden tot klagen heeft. De landbouw be
schikt al geruime tijd over een uitgebreid
voorlichtingsapparaat. Gelukkig kunnen wij
constateren dat ook de voorlichting ten be
hoeve van het niet-agrarische midden- en
kleinbedrijf de laatste tijd veel is verbeterd.
Een andere belangrijke overheidstaak is de
bevordering van de research ten behoeve
van het midden- en kleinbedrijf. De agrarische
sector heeft naar ik meen op dit gebied een
belangrijke voorsprong; in de sector handel,
nijverheid en dienstverlening zijn we echter op
de goede weg.
Tenslotte zou ik nog willen wijzen op de fisca
le en sociale maatregelen, die ten behoeve
van de kleinere ondernemers zijn genomen.
Het is uiteraard van de grootste betekenis, dat
het beleid van de overheid zich richt naar de
optredende wijzigingen in de structuur van
de bedrijfstakken.
6412
