Haken en ogen
JAARVERGADERING:
REDE VAN
DE HEER DE VAN DER SCHUEREN
Spanningen op de kapitaalmarkt
De algemene vergadering valt in een periode
waarin de spanningen op de kapitaalmarkt in
scherpte toenemen. In het najaar van 1964
zijn die spanningen al begonnen. De uiteinde
lijke oorzaak daarvan is de sterke bestedings-
drang, die zich allerwegen voordoet. De loons
verhogingen leiden tot een te grote vraag naar
consumptiegoederen; de prijzen daarvan stij
gen dan ook sterk. Ook in het buitenland blijft
de krachtige vraag naar Nederlandse produk-
ten aanhouden, waarbij moet worden opge
merkt, dat de invoer de laatste tijd sterker
toeneemt dan de uitvoer.
De grote vraag naar goederen in binnen- en
buitenland schept een klimaat waarin de on
dernemers geneigd zijn om veel te investeren.
En daarmee beginnen de moeilijkheden op de
kapitaalmarkt, want de investeringen moeten
worden betaald. De ondernemer doet daar
voor een beroep op de banken en andere fi
nanciële instellingen of ook rechtstreeks op
de open kapitaalmarkt - en dan blijkt dat er
niet voldoende middelen aanwezig zijn om aan
dat verhoogde beroep te voldoen. Zo plant de
beweging zich voort door de hele economie;
prijsstijging en rentestijging zijn de onvermij
delijke consequenties.
Het zou misschien allemaal nog zo'n vaart niet
lopen, indien de overheid haar bestedingen
wat had kunnen matigen om een tegenwicht te
bieden tegen de toeneming van de particuliere
bestedingen. Wij weten allen dat het omge
keerde is gebeurd.
Men zou de situatie eenvoudig aldus kunnen
samenvatten: wij willen in Nederland te veel
ineens. Daarvoor is de produktiecapaciteit
onvoldoende en dus stijgen de prijzen. Daar
voor is ook het vereiste kapitaal niet aanwezig
en dus stijgt de rente.
In wezen was de situatie ook verleden jaar al
zo. Toch bleef de rentevoet nog lange tijd vrij
stabiel. Er deden zich zelfs maanden voor
waarin de rente enige daling vertoonde. Dat
bleef zo tot ongeveer oktober. Achteraf is
daarvan wel een verklaring te geven. De in
vesteringen in vaste activa lagen weliswaar
het hele jaar door op hoog niveau, maar de
investering in voorraden bleef lange tijd ge
ring. De totale kapitaalvraag steeg daardoor
weinig. Aan de andere kant werd er vrij veel
kapitaal ingevoerd uit het buitenland.
In het laatste kwartaal veranderde dat. De
voorraadvorming nam toe en de kapitaalin-
voer verminderde. Buitenlandse kapitaalvra
gers, in het bijzonder de in Europa gevestigde
Amerikaanse ondernemingen, verschenen op
de Europese kapitaalmarkt. Toen pas kwam de
kapitaalbehoefte in volle omvang aan het licht.
Op de beurs ging het rendement van obliga
ties dag na dag omhoog. In november bereik-
6333
