Om nu dus de kosten van dit reisje, zoals
ze door ons zijn berekend, te kunnen dek
ken dient er een extra spaargeld naar die
Boerenleenbank toe te vloeien van
j 200.000,—. Aangenomen dat die 500 kin
deren ieder gemiddeld 50,— in een jaar
sparen dan zou dit neerkomen op ongeveer
25.000,— zodat er 175.000,— extra
spaargeld in een jaar van andere spaarders
dient toe te vloeien om de met het reisje
gemaakte kosten te kunnen dekken, wat
wel zeer twijfelachtig is. Bekijken we het
bovenstaande reëel dan geloof ik dat een
dergelijke propaganda om de schooljeugd
naar de Boerenleenbank te trekken onver
antwoord genoemd mag worden. Naar
mijn mening had met een tiende van het
berekende bedrag een even effektieve en
een verantwoorde propaganda gevoerd
kunnen worden.
Bovendien schept dit voor de betreffende
Boerenleenbank de verplichting om ieder
jaar iets dergelijks te organiseren, zoals het
ieder jaar gebruikelijk is om een schoolreis
je te houden, wanneer een school hiermee
eenmaal begonnen is. (We kunnen volgend
jaar niet met een lollie komen als we dit
jaar een reisje organiseren).
Dat bij onze Boerenleenbanken propagan
da wordt gemaakt is zeer gewenst, ja zelfs
noodzakelijk om de spaarklanten te werven
en te behouden en propaganda kost nu een
maal geld. Wanneer echter een zakenman
reclame maakt voor zijn zaak verwacht hij
hiermee z'n omzet zodanig te verhogen dat
de gemaakte kosten ruimschoots worden
vergoed uit de extra te maken winst en hij
zal de reclame achterwege laten indien hij
verwacht dat dit niet het geval is.
820
Ik geloof dat wij onze propaganda even
eens zo moeten bekijken, maar wanneer ik
bovenstaande nog eens doorneem kom ik
tot de conclusie dat boven het bewuste arti
kel met grote letters had moeten staan:
onverantwoorde propaganda
De Kassier van de Boerenleenbank te X."
Tot zover dus de kassier van de Boeren
leenbank te X.
De aandachtige lezer zal terstond gecon
stateerd hebben, dat de opvattingen van
beide kassiers ten aanzien van het begrip
propaganda totaal verschillend zijn. We
kennen helaas de mening van de overige
kassiers in deze niet. De ervaring wettigt
echter de veronderstelling, dat ook in gro
ter verband de meningen hierover verdeeld
zullen zijn.
Wellicht is het daarom dienstig eens nader
op dit onderwerp in te gaan. Wij moeten
daarbij beginnen met te stellen, dat ons in
ziens de kassier te X. een foutief uitgangs
punt inneemt, als hij stelt, dat propaganda-
kosten alleen verantwoord zijn als zij ge
dekt kunnen worden door de winst, welke
uit de door deze propaganda aangetrokken
nieuwe spaargelden ontstaat. Het is in de
praktijk ondoenlijk om vast te stellen of
bepaalde gemaakte propagandakosten ook
inderdaad resultaat hebben opgeleverd.
Daarbij moet propaganda gezien worden
als een complex van activiteiten, met als
doel de uitbreiding van de bank in haar ge
heel te stimuleren.
Het gaat daarom niet aan, de propaganda
kosten van een bepaald jaar te relateren
aan de vooruitgang, welke in datzelfde jaar
werd geboekt. De resultaten van propagan-
