en slingert daar het communistisch manifest de wereld in, de grond
slag van het latere communisme „dat als een spook door Europa
dwaalt".
1867
In dit jaar zet Marx de laatste woorden van „Das Kapital" op
papier en de bijbel van het communisme begint haar tocht over de
wereld.
Op het ogenblik wordt dit boek zelfs gelezen in de lemen hutten
van Azië en Afrika en niemand kan voorzien, wanneer het ophoudt
de geesten van miljoenen mensen te vergiftigen.
In hetzelfde jaar slaagt Raiffeisen er echter in gestalte te geven
aan zijn ideaal en de eerste boerenleenbank op te richten. Hij was
het, die in het lidmaatschap de formule vond voor de soliditeit van
die boerenleenbanken en de leden leerde het „Met elkander voor
elkaar" in praktijk te brengen. Hij slaagde erin om van de armoede
van elk lid afzonderlijk de grondslag te maken van de gemeenschap
pelijke rijkdom. Want pas toen een twintigtal leden dat „toverboek"
van de boerenleenbank, het ledenregister, getekend hadden, toen zij
met hun handtekening bekrachtigd hadden, dat zij met hun grond,
met hun vee en met alles wat zij bezaten achter die bank stonden,
toen kon de boerenleenbank met haar werk beginnen.
En spoedig werden boerenleenbanken opgericht in alle landen
van Europa, in Canada en Brazilië, in Afrika en Achter-Indië. Het
is op het ogenblik zelfs zo, dat het aantal boerenleenbanken in de
vrije wereld vrijwel even groot is als het aantal colchozen in Rus
land.
In ons land kwamen de boerenleenbanken tot stand na de land
bouwcrisis van de tachtiger jaren. Eerst had de regering door de
oprichting van de land- en tuinbouwvoorlichting en de invoering
van het landbouwonderwijs getracht verbetering te brengen in de
betreurenswaardige toestand op het platteland. Door het onderwijs
en de voorlichting hadden boer en tuinder geleerd, hoe zij hun
bedrijf konden verbeteren en hoe zij weerstand konden bieden aan
de concurrentie van de wereldmarkt. Maar zij konden nergens de
fondsen krijgen, die hiervoor nodig waren; de regering noch het
bankwezen waren bereid om de benodigde gelden beschikbaar te
stellen.
2321
