1848
Voor het eerst horen wij weer van beide jongens in het jaar 1848.
Dit jaar 1848 springt op een merkwaardige wijze in de geschiede
nis naar voren. Wij kennen het als een jaar van revoluties, waarin
de door de Franse Revolutie gebrachte vrijheid gestalte kreeg door
de afschaffing van de horigheid en het tot stand komen van een
grondwet en wetten, die heden ten dage nog het fundament vormen
van ons democratisch bestel.
Dit alles verhaalt ons het geschiedenisboekje, maar wat was de
direkte aanleiding tot deze geforceerde ontwikkeling?
De aanleiding dient voor een groot deel te worden gezocht in de
zeer slechte oogsten. De aardappelen werden enkele jaren achter
elkaar sterk aangetast door de phytopthora, een gevreesde aardap
pelziekte, waartegen de boer in die dagen machteloos stond. Het
gevolg van deze slechte oogsten was enerzijds een verpaupering van
de kleine boertjes op het platteland en hongersnood in de steden en
industriegebieden.
De afschaffing van de horigheid veroorzaakte evenwel andere
problemen. Het grote voordeel was, dat kinderen van de voorheen
horige boeren werk konden zoeken waar zij maar wilden en hier
voor geen toestemming van hun heer nodig hadden. Bovendien
werd ook de boer vrij. Hij kon een eigen bedrijf beginnen op eigen
grond. Maar de boer had geen kapitaal om werktuigen, machines
en vee te kopen en geen reserve om bestand te zijn tegen het markt
risico en tegenslag. Voor dit kapitaal moest hij naar de landheer en
inplaats van horigheid kwam de economische afhankelijkheid, waar
aan zich op de schrale grond maar weinigen wisten te ontworstelen.
In deze tijd werd Raiffeisen burgemeester van Flammersfeld, een
klein boerenplaatsje, waar door de hierboven geschetste omstandig
heden meer dan de helft van de boeren en landarbeiders armlastig
was. Raiffeisen zocht naar een oplossing en begon een proef te ne
men met een soort hulpbank, die ten doel had via kleine leningen
de bedrijven van de armlastige boeren gezond te maken. Want vee
en werktuigen konden de boer, die werken wilde, in staat stellen
een redelijk inkomen te verwerven en tenslotte financieel onafhan
kelijk te worden. Wij zien hier voor het eerst de naastenliefde en
samenwerkingsgedachte in Raiffeisens werk naar voren komen.
Tezelfdertijd echter staat Karl Marx op de barricaden te Brussel
2320
