1189
Maar inmiddels moeten rechtvaardigheid en economische wer
kelijkheidszin worden betracht.
Rechtvaardigheid jegens de boeren, van wie onder de heersende
omstandigheden met name op de veehouderijbedrijven dikwijls een
onmenselijke taak wordt gevergd tegen een al te geringe vergoeding.
Economische werkelijkheidszin ten opzichte van de milliarden
bedragen, die op het spel staan.
In ieder geval zal een duidelijke uitspraak moeten worden gedaan.
Vooral in de sector van de veehouderij is dat dringend gewenst.
Zie ik het goed, dan gaat het daarbij niet eens zozeer om de
kleine bedrijven op het zand, die zich doorgaans met de eieren en
de varkens nog hebben kunnen redden. Veeleer gaat het om de
rentabiliteitspositie van grote goed geoutilleerde melkveebedrijven,
die er op basis van de bestaande prijsgaranties niet meer kunnen ko
men. Hier moet een duidelijke uitspraak vallen of verdere investe
ring in deze productie-richting verantwoord is dan wel of de keuze
moet worden gedaan om de productie-factoren een andere bestem
ming te geven.
Maar laat men daarbij goed bedenken wat daaraan vast zit. De
melk is een der weinige grondstoffen, waarover wij in ons land
beschikken. Het gaat hier niet alleen om de arbeid en het kapitaal,
die in de melkwinning zelf zijn gestoken, doch evenzeer om het
productieapparaat van de daarop gebaseerde zuivelindustrie, die in
de na-oorlogse jaren meer en meer is gedifferentieerd en waarin
eveneens honderden millioenen zijn gespendeerd voor de moderni
sering en uitbreiding daarvan. En hetzelfde geldt voor de varkens
houderij ten opzichte van de na de oorlog sterk uitgebreide vlees-
warenindustrie. Daarbij zal men ook aan de gevolgen van de beta
lingsbalans niet kunnen voorbij gaan. Denk maar aan de bijna 2
milliard zuivere deviezenwinst, die door de landbouwexport wordt
ingebracht.
En wat de plaats en betekenis van de landbouw in het geheel
van de samenleving betreft, is het voorts nog lang niet zo zeker,
nu het aandeel van de agrariërs in het totaal van de bevolking in
zoveel landen dalende is, dat ook op de duur de voedselproductie
