"77
kunnen gaan, omdat zij als een zweepslag zullen werken tot nog
hogere opvoering van de productiviteit. De boeren zullen mee
moeten met het hoger opgeschoven levensniveau of hun bedrijven
moeten sluiten teneinde elders in de industrie of in de emigratie
een betere toekomst te vinden.
En dan is er nog niet eens gesproken over dat bijzonder en veel
omstreden element in de voorstellen van het Landbouwschap: de
kwestie van de eigenaarslasten. Deze kwestie wordt wel eens zo
voorgesteld alsof het erom gaat of alleen de pachtprijzen in de
kostprijsberekeningen moeten worden opgenomen dan wel de eige
naarslasten als zodanig. Dat is echter niet zozeer de kwestie. De
moeilijkheid is, dat bij het geldende niveau van productenprijzen
in een aantal gevallen geen pacht kan worden betaald, die als een
adaequate vergoeding kan worden beschouwd voor de instandhou
ding van grond en gebouwen, en die ook nog een rente, de z.g.n.
grondrente oplevert, die moet overschieten teneinde de agrarische
bestemming van de grond te kunnen bestendigen. Bij de kwestie
van de eigenaarslasten gaat het derhalve niet meer en niet minder
dan om de instandhouding van de Nederlandse landbouw als zo
danig.
Instandhouding van de Nederlandse landbouw betekent immers,
dat de kosten van instandhouding van grond en gebouwen als
grond- en polderlasten, onderhoud en verzekering, rente en af
schrijving en ook een grondrente zullen moeten worden betaald,
ook indien de consequentie daarvan voor de producten met prijs
garantie op een bedrag van 200 millioen per jaar zou neerkomen.
Er kan uiteraard nog lang worden gediscussieerd over de wijze
waarop die instandhoudingskosten moeten worden bepaald: of men
moet uitgaan van algemene of van specifieke vervangingswaarde
evenals over de hoogte der rentepercentages, die aan de berekenin
gen moeten worden ten grondslag gelegd.
Ik zal niet daarop ingaan. Wel meen ik te moeten opmerken,
dat ik dagelijks in de praktijk waarneem, dat de kapitaallasten in
de landbouw met de dag toenemen in verband met zich wijzigende
financieringsmethoden. De vererving der landbouwbedrijven gaat
steeds groter moeilijkheden stellen, omdat grond en gebouwen niet
langer door de familie samen, zogenaamd op schuldbekentenis, wor
den gefinancierd, waarbij de rente in het verleden dikwijls een
