in 1887 de eerste veiling;
in 1896 de eerste boerenleen
bank.
Deze eerstelingen zijn nader
hand door talrijke andere ge
volgd en allen zijn opgenomen
in grote centrale verbanden. Zij
bestaan thans nog allen. Teza
men hebben deze centralen de
Nederlandse landbouw en de
Nederlandse boerenstand ge
schraagd en gesteund en in sa
menwerking met de standsor
ganisaties tot hoger bloei ge
bracht. En wanneer de Neder
landse landbouw op dit ogen
blik een eerste plaats inneemt in
de wereldlandbouw, dan is dit
voor een voornaam deel te dan
ken aan de arbeid van deze or
ganisaties. Zonder hulp en bij
stand van deze organisaties zou
den de voorlichting en het on
derwijs op het gebied van de
landbouw zich niet zo hebben
kunnen ontplooien, als thans is
geschied."
„De goed geleide boerenleen
bank legde niet alleen de basis
voor een goed geordend Iand-
bouwcredietwezen, noodzakelijk
voor een juiste uitoefening van
het bedrijf, maar stimuleerde
door voorbeeld en daad de or
ganisatie van de boerenstand op
elk terrein, niet luidruchtig, niet
opvallend, maar in alle eenvoud.
De Centrale zorgde door haar
inspectiedienst, dat de inwendige
structuur van elke bank in
186
overeenstemming bleef met de
grondslagen, neergelegd in de
Statuten. De controle was van
streng zakelijke aard; dit kan
trouwens niet anders. Maar aan
1 de andere zijde had zij een ge-
j moedelijke paedagogische in
slag. Hier voltrok zich het won
der, dat op onze dorpen zich
een organisatie ontwikkelde op
het meest moeilijke terrein, dat
men zich denken kan, die in sa
menwerking met soortgelijke
organisaties tot een der grootste
financiële instellingen in ons
land uitgroeide. Het spreekt
van zelf, dat zij gedragen werd
door het vertrouwen van de ge
hele boerenstand. Direct diende
zij de boerenstand op het eigen
terrein indirect door haar
voorbeeld in organisatorische
leiding. Hun organisatievorm
prikkelde tot navolging. Ik ga
hierbij voorbij de steun, die het
georganiseerde landbouwcrediet
rechtstreeks heeft verleend bij
de ontwikkeling van tal van in
stellingen van de georganiseerde
landbouw. Dit zou mij bepaald
op een dag als vandaag en bij
deze gelegenheid te ver voeren.
Daarbij raak ik hier wel het
moeilijkste terrein, want het fi
nancieren van de familie-organi
satie is niet altijd even gemak
kelijk.
Wel moge ik hier de aandacht
vragen voor de achtergronden,
waartegen deze ontwikkeling
plaats had. Dan denk ik in de
