9090
leven is blootgesteld, te kunnen stand houden en tenslotte
de sterk gestegen prijzen van voorraden en verdere bedrijfs-
uitgaven hebben de behoefte aan financieringsmiddelen
doen groeien, terwijl de aantrekking daarvan moeilijkheden
oplevert. In dit verband spreekt men van kapitaalschaarste,
zowel in actieve als in passieve zin. In laatstbedoelde bete
kenis verstaat men onder kapitaalschaarste, dat voor het op
peil houden van de welvaartsverhoudingen in een land, of
voor de verhoging daarvan, de aanwezige kapitaalgoederen
in verhouding tof de andere productiefactoren, zoals arbeids
krachten en ondernemingscapaciteiten, te kort schieten. In
actieve zin betekent de kapitaalschaarste, dat de bronnen,
die de geldelijke middelen moeten opleveren voor de nood
zakelijke investeringen in kapitaalgoederen ontbreken. Hierbij
speelt de onttrekking van middelen door de fiscus een grote
rol, waardoor in verschillende landen ook de landbouw
coöperatie wordt getroffen. Vóór de oorlog konden veelal
de financieringsmiddelen tijdens de duur van de bedrijfsvoe
ring worden verworven door inhouding van exploitatieover
schotten, d.w.z. door interne reservering, zonder dat de fis
cus daarvan zijn aandeel eiste. Met interne reservering kan
worden gelijk gesteld de afschrijving op bedrijfsmiddelen
boven de bij de toepassing van de winst- of vennootschaps
belasting toegelaten fiscale afschrijving, die, zoals in Neder
land het geval is, op de historische kostprijs is gebaseerd.
De continuïteit van het bedrijf, waarop ook in het coöpera
tieve bedrijfsleven het financiële beleid moet zijn gericht,
stelt tot eis, dat de afschrijvingen op de vervangingswaarde
worden gebaseerd, die in de meeste gevallen de kostprijs
der bedrijfsmiddelen aanzienlijk zal te boven gaan. Hier
mede hangt samen het financieringsverschijnsel, dat voor
landbouwcoöperaties, die onder dergelijke fiscale verhou
dingen werkzaam zijn, typisch is, n.l. dat van de ledenreke
ning zoals het in ons land wordt genoemd, of van het re-
volverende kapitaalsysteem, dat wij in het Amerikaans coö
peratiewezen tegenkomen.
Deze financieringsverschijnselen in het Nederlandse en
Amerikaanse coöperatiewezen zullen wij thans nader onder
ogen zien, waarbij rekening zal worden gehouden met de
verschillende financieringsvormen resp. voor de investerin
gen, lopende bedrijfsuitgaven en de goederenvoorraden.
