7410
der de naam „Raiffeisenkas" of „Boerenleenbank", haar wel
daden bewezen aan ialloze boeren over de gehele wereld.
Vandaar dat men aan F. W. Raiffeisen terecht de eretitel ge
schonken heeft van „vader der landbouwcoöperatie", al was
dan ook enige jaren vroeger, in 1844, te Rochdale bij Man
chester (Engeland) de eerste verbruikscoöperatie opgericht
door een aantal wevers.
Mijns inziens terecht beschouwt men de opkomst van het
coöperatiewezen tegen het midden van de vorige eeuw als
een heilzame reactie op het economisch liberalisme, dat toen
reeds tot uiting kwam in een financiële en industriële con
centratie ten koste van de economisch zwakkeren. Als van
zelf zijn deze laafsten zich toen gaan groeperen in coöpera
ties onder het motto: „een voor allen en allen voor een".
Om de latere ontwikkeling van het coöperatiewezen in de
landbouw goed te kunnen begrijpen, behoeft men zich slechts
de moeilijke tijden voor ogen te halen, die onze landbouw
doormaakte in de tweede helft der vorige eeuw. De uitvin
ding van de stoommachine had zijn toepassing gevonden
in de scheepvaart en zo geleid tot invoer van overzeese
granen, van welke graan-import onze eigen producenten de
weerslag ondervonden. Anderzijds waren de internationale
handelsbetrekkingen nog niet tot een zodanige ontwikkeling
gekomen, dat zij de afzet van de producten onzer veeteelt
konden waarborgen.
Het ernstigst waren de gevolgen van deze crisis wel voor
die gebieden, waar de landbouw wordt uitgeoefend op rela
tief kleine bedrijven. Gefroffen door de armoede, die zo de
kleine boeren zijner gemeente bedreigde, kwam burgemees
ter Raiffeisen tot de oprichting van de „Vereniging tot On
derlinge Hulp", die later zou uitgroeien tot een crediet-in-
stelling. Terzelfdertijd schiep hij de eerste organisaties tot
coöperatieve aankoop van de grondstoffen en levensmidde
len, waaraan de boeren en hun gezinnen behoefte hadden.
In diezelfde periode kwamen de boeren van verschillende
landen tot de overtuiging, dat het noodzakelijk was zich te
verenigen in bonden en federaties ter verdediging hunner
belangen van meer algemene aard. Vanzelfsprekend werden
deze groeperingen de vurigste propagandisten van de coö
peratie.
