7074
selvoorziening, waarbij overwogen wordt voor de hierbe-
doelde gevallen regels te stellen.
De beantwoording van de vraag, of het wel verantwoord
is op zeer kleine bedrijven nieuwe boerderijen te bouwen,
ligt meer op landbouw-economisch en sociaal terrein dan op
het gebied van de bouwnijverheid en de wederopbouw.
Ondergetekende is van mening, dat het niet herbouwen van
deze kleine bedrijven zeker het bestuderen waard is. Hier
omtrent zal evenwel overleg gepleegd worden met zijn ambt
genoten van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening en
van Financiën. Met betrekking tot de gedane suggestie van
verscheidene leden de boer in loondienst te doen overgaan,
is ondergetekende van mening, dat hoe wenselijk in een
groot aantal gevallen een dergelijke overgang moge zijn, in
deze bezwaarlijk dwingend kan worden opgetreden. Overi
gens worde opgemerkt, dat het niet herbouwen van kleine
bedrijfsgebouwen niet behoeft in te sluiten, dat de boer in
loondienst moet overgaan. Uiteraard mag worden verwacht,
dat de voortschrijdende industrialisatie zonder twijfel de door
deze leden voorgestane overgang in de hand zal werken.
De aandacht is reeds gevestigd op hef feit, dat de bouw
kosten in alle sectoren van de bouwnijverheid zeer gestegen
zijn. Dat dit voor de boerderijen in sommige gevallen in ver
houding meer is dan voor andere bouw vindt zijn oorzaak
hierin, dat vóór 1940 de boerderijen bijna steeds gebouwd
zijn door de dorpsvakarbeiders terwijl in verhouding de lo
nen ten plattelande het meest verhoogd zijn. Ook de reis-,
verlet- en kampkosten drukken, in tegenstelling tot vroeger,
op de huidige bouwkosten. Tenslotte blijkt de animo onder
de aannemers om kleine, dikwijls afgelegen en moeilijk be
reikbare boerderijen aan te nemen, niet groot. Een moge
lijkheid om de bouwkosten te drukken bestaat in gelijktijdige
aanbesteding van verschillende boerderijen in dezelfde om
geving gelegen. Dit bespaart op de kosten van uitvoering
en toezicht. Er is in deze richting al het een en ander gedaan,
doch deze wijze van bouwen kan nog niet op ruime schaal
worden toegepast gezien hef vooralsnog beperkte bouw
programma. Juist de door verscheidene leden geuite opmer
king, dat vele architecten ondeskundig zijn op het gebied
van de bouw van boerderijen is oorzaak van hef instellen in
1940 van het Bureau Wederopbouw Boerderijen. Dit bureau
