6388
Bizonder Lectoraat vanwege de Nationale
Coöperatieve Raad aan de Gemeentelijke Uni
versiteit te Amsterdam in de Geschiedenis, de
Theorie en de Praktijk van de Coöperatie.
Op Vrijdag 3 Octobev heeft de heer Dr. H. J. Friete-
ma, Directeur van de Nationale Coöperatieve Raad,
zijn colleges aan de Amsterdamse Universiteit aange
vangen met het uitspreken van een rede over „De Coö
peratie in verband met de maatschappelijke organisatie
van het economisch leven".
Het eerste deel van de rede wijdde spr. aan de bete
kenis van de coöperatie als correctiemiddel op de on
voldoende werking van het stelsel van de vrije econo
mie, waarbij uitvoerig ingegaan werd op de verschil
lende aspecten, welke de werking van dit correctiemid
del heeft. Vooral bij de oprichting van talloze soorten
landbouwcoöperaties en van de verbruikscoöperatie is
de betekenis van dit correctiemiddel in velerlei opzicht
gebleken: de grote afhankelijkheid van den boer ten
opzichte van zijn credietgever, de gedwongen winkel
nering, de onvoldoende uitbetaling naar kwaliteit van
de zuivelproducten, de eieren en de tuinbouwproducten
door de handel, de poolvorming van de industriëlen,
die het aardappelmeel fabriceerden en de beetwortel
suiker, en van de leveranciers van kunstmest, het on
voldoende snel tot standkomen van particuliere zuivel
fabrieken, toen de tijd voor de fabriekmatige verwer
king van de melk bleek te zijn gekomen, de abnormaal
grote winsten, die bijvoorbeeld gemaakt werden door
de eerste strokarton-fabrikanten en de exportslachte
rijen en de knoeierijen inzake de kwaliteit van het ge
leverde. Al deze factoren hebben bij de oprichting van
diverse groepen coöperaties een beslissende invloed
uitgeoefend.
In verband hiermede werd vastgesteld, dat de bete
kenis van de coöperatie op velerlei gebied die van de
