5047
Toch meen ik nog een oogenblik Uwe aandacht te
mogen vragen, voor hetgeen er voortvloeit uit de prin
cipes, waarop Uwe organisatie is gevestigd, voor de
verdere ontwikkeling van het economisch en sociale
leven van ons platteland.
De boerenleenbanken hebben de boeren economisch
zeer gesterkt en daardoor aan de bedrijven vrijheid ge
schonken zich te ontwikkelen. Hiervoor in de plaats is
geen kluister gekomen van de organisatie; de vrijheid
werd geen vrijheid in naam, waarbij alleen de eene
machthebber voor een ander werd ingeruild, maar ze
werd effectief.
Dit was mogelijk doordat, zooals ik reeds zeide, het
geheele systeem gebaseerd was op, opgegroeid was uit
de bedrijven zelf en de feitelijke zeggingschap in de
bedrijfsleiders verankerd werd.
De organisatie van het Landbouwcredietwezen leidde
vanzelf ook tot de financiering van organisaties, die
andere doeleinden nastreven in het belang van het boe
renbedrijf. Ik behoef die niet alle te noemen, er zijn er
zeer vele en er is geen bedrijf, dat niet met één of meer
te maken heeft.
Deze gang van zaken is voor de ontwikkeling van
het bedrijfsleven zeer gelukkig geweest en kan ook in
de toekomst nog zegenrijke gevolgen hebben, mits men
blijve vasthouden aan de beproefde gedragslijn, dat ook
hier een zuiver zakelijk standpunt blijve ingenomen. Dit
is noodig èn voor de positie der boerenleenbanken als
debiteuren èn voor de organisaties, die door haar wor
den geholpen.
Evenmin als de boerenleenbanken en hun centrale
doel in zich zelf zijn, maar alleen middel ter bereiking
van een verder en hooger gelegen doel de vrijheid
van het bedrijf evenmin kunnen de andere organi
saties hun doel in zich zelf vinden. Ook zij dienen,
evenals de boerenleenbanken, ter verzekering van de
vrijheid van den boer, al is het dan op ander terrein.
Wanneer de Centrale der boerenleenbanken be-
heerscht was geworden door het streven doel in zich
