3062
van verschillende invloeden; deze van de uitkomsten
van het landbouwbedrijf, gene van de situatie op de
credietmarkt.
Het object van het pachtcontract is de boerderij,
waarop de pachter zijn bestaan hoopt te vinden; de
pachtprijs (bedongen rente) volgt in het algemeen de
pachtwaarde (productiviteitsrente), zij het vaak met
aanzienlijke afwijkingen als gevolg van bijzondere om
standigheden. Overheidsbemoeiing om pachtwaarde en
pachtprijs te doen overeenstemmen is, voor zoover mo
gelijk en nuttig, aan te bevelen.
Het object van het hypotheekcontract is het ter leen
verstrekte geld; de boerderij speelt voor den boer de
hoofdrol, maar bij het hypotheekcontract is haar rol in
zooverre ondergeschikt, dat zij slechts tot zekerheid
dient voor betaling van rente en aflossing; hoofdele
ment blijft: de geldleening. De boer is eigenaar van den
grond en heeft dan ook het eigenaarsrisico te dragen.
De grondeigenaar-verpachter heeft recht op de grond
rente; de kapitalist-geldschieter heeft recht op de kapi
taalrente. Wanneer men overheidsdwang aanvaardt ten
aanzien van de grondrente, kan men die ook aanvaar
den met betrekking tot de kapitaalrente, maar dan zal
men in het eene den incidenteelen pachtprijs moeten
brengen tot de normale pachtwaarde (beheerscht door
de bedrijfsuitkomsten) en in het andere geval de inci-
denteele kapitaalrente tot de normale kapitaalrente (be
paald op de kapitaalmarkt) en zal men niet de kapitaal
rente in verband kunnen brengen met de pachtwaarde,
want dit zijn geen gelijksoortige grootheden.
Zoo men een pachtcontract kan aangaan met veran
derlijken pachtprijs, gebaseerd op de bedrijfsuitkom
sten of de prijzen der producten, kan men ook een
hypotheekcontract trachten aan te gaan met wisselende
rente, overeenkomstig de schommelingen van den
rentestandaard. Maar wederom kan men niet verlan
gen, de wisselende rente te doen samenhangen met de
uitkomsten van het bedrijf. Het zou practisch ook niet
mogelijk zijn.
Om te besluiten: ik hoop niet, dat men uit het voor-
