3058
Verschil tusschen pacht
en hypotheek.
Wellicht is het daarom goed, het verschil tusschen
verplichtingen uit pacht en hypotheek en den econo-
mischen grondslag daarvan eens op te sporen. Bij be
oordeeling van toestanden en overheidsmaatregelen is
het van belang, onderscheidingen en verschillen te zien,
zooals ze in wezen zijn. Onjuiste critiek kan daarmede
worden voorkomen.
Pachter en hypotheekboer zijn beide ondernemers in
economischen zin. Een kenmerk van den ondernemer
is zijn dragen van risico. Het ondernemersrisico spruit
voort uit het feit, dat hij, de ondernemer, de beschikking
over de productiefactoren: grond, kapitaal en arbeid
tegen een vooraf overeengekomen bedrag (bedongen
rente) verkrijgt en na afloop van de productie en den
verkoop van het product pas weet, of zijn onderne
ming hem winst of verlies heeft opgeleverd. Voor hoe
langer periode de ondernemer zich de beschikking over
de productiemiddelen tegen een zekeren prijs voor zich
verzekerd heeft, des te grooter is de kans, dat deze
vooraf ovei-eengekomen prijs op een gegeven oogenblik
zeer ruim, dan wel zeer onvoldoende uit de opbrengst
van het product kan worden betaald. Het verschil tus
schen de bedongen rente die tevoren vaststaat en
de productiviteitsrente die achteraf pas blijkt is
nu eenmaal niet. zeker niet op langen termijn, te voor
spellen.
Dat is het z.g. economisch risico van iederen onder
nemer, waarbij dan voor den landbouwer nog komt het
technisch of beter gezegd: natuurlijk risico van het
meer of minder gelukken van den oogst.
Risico van den pachter.
Het risico van den pachter is nu in het algemeen
minder groot dan van den ondernemer-eigenaar.
Ten aanzien van het natuurlijk risico en het econo
misch risico wat betreft kapitaal en arbeid staan beide
ondernemers gelijk. Ten aanzien van den grond is dit
