3067
meer menschen dan van het landbouwbedrijf, dit laatste
moet dus maar worden opgeofferd.
Wij hebben even verbijsterd gestaan toen wij dat la
zen. In de eerste plaats, is het foutief, dat de grond niet
in qualiteit zou achteruitgaan, als men dezen laat lig
gen. Het grootste deel onzer cultuurgronden, waar het
in dit verband om gaat, bestaat uit zandgronden met
een geringe natuurlijke vruchtbaarheid. Is de natuurlijke
ligging dezer gronden bovendien nog wat hoog, dan zal
bij het laten liggen de oorspronkelijke vegetatie, dat is
voor deze gronden de heide, de overhand krijgen. Thans
reeds kan men op verwaarloosde ontginningsbedrijfjes
zien, dat de heide of andere planten, die van nature in zulk
land groeien, plaatselijk weer voor den dag komen. Het
komt voor, dat de kleine landbouwer in de werkver
schaffing is en daar helpt heidegrond tot cultuurgrond
maken, terwijl zijn eigen klein bedrijfje langzamerhand
weer tot den natuurtoestand van heidegrond terugkeert.
Wat het kost dergelijken verwaarloosden grond weer tot
cultuurgrond om te vormen, daar kan, wie wel eens aan
heide-ontgining heeft gedaan, van meepraten. Hoeveel
gronden zouden nog in het bezit zijn van de mannen,
die jaren geleden de Drentsche heidevelden en den Bra-
bantschen Peel hebben ontgonnen? Kapitalen zijn er
aan ten koste gelegd, die later grootendeels verloren
bleken te zijn. Toch is het initiatief dezer mannen te
prijzen, daar thans op deze gronden een groot aantal
menschen door hard werken en zuinigheid een sober
bestaan kunnen vinden. Het is er ver van af, dat deze
gronden, ja de zandgronden in het algemeen door ze te
laten liggen, niet zouden achteruitgaan. Zelfs minder
goede verzorging als gevolg van crisisomstandigheden
wreekt zich onmiddellijk.
Wat zou er met den talrijken kleine boerenstand, die
op deze gronden een sober bestaan vindt, moeten ge
beuren? Moeten al deze menschen worden gemaakt tot
steuntrekkers? Wie de mentaliteit onzer kleine boeren
kent, zal het met ons eens zijn, dat dit voor deze kleine
zelfstandigen den moreelen ondergang zou beteekenen.
(Wordt vervolgd).
