2805
slechts ten deele zal daardoor hulp kunnen worden
geboden.
Naar onze overtuiging is reeds veel kwaad gesticht
dat niet meer ongedaan gemaakt kan worden. Hoe
dankbaar we ook zijn voor hetgeen onze Regeering
deed, laat, te laat zijn onderscheidene handelspolitieke
maatregelen van verweer genomen; te lang is geloof ge*
slagen aan den schoonen klinkklank op internationale
saamkomsten.
Eerlijksheidshalve dient daaraan te worden toege*
voegd dat zelfs de meest rationeel ingerichte en krach*
tigst toegepaste actieve handelspolitiek onzen land*
bouw niet voor achteruitgang had kunnen behoeden.
Buitengemeen kwetsbaar is de structuur van ons
agrarisch bedrijf, dat overheerschend op export is inge*
werkt. Op den wassenden uitvoer van onze landbouw*
producten waren wij trotsch en wijziging in onze han*
delspolitiek werd tegengestaan, omdat daarvan ge*
vreesd werd een grieven van het buitenland, dat dan
onze agrarische voortbrengselen niet langer zou bin*
nenhalen.
Daar zat echter in onzen stijgenden export in en na
den oorlogstijd menig onzuiver element. Ongeoorloofd
veel gewicht werd bij de levering van onze producten
gehecht aan de vraag, welk land momenteel de hoogste
prijzen bood. Oude klanten hebben wij daardoor ont*
stemd, nieuwe klanten door den nood gekregen. Het
v/as te voorzien dat wanneer die nieuwe ons konden
missen zij ons zouden loslaten, terwijl op de terug*
komst van de oude niet mocht worden gerekend. Toen
reeds, vijftien jaren terug, werd gewaarschuwd dat wij
door slechts op de grootste winst van het oogenblik
te letten, groote schade dreigden te loopen.
Nog afgezien evenwel van die verlegging van het
zwaartepunt van onzen export van Engeland naar
Duitschland zat over het algemeen in het eenzijdig
saamtrekken van alle aandacht op den export een ge*
vaarhjk element. Soms wordt export te zeer als het
hoogste goed aangeslagen en het exportcijfer als de
