2036
Het Nederlandsche systeem.
De grondbeginselen van het zoo machtige coöperatief
stelsel zijn de zelfstandigheid van de kleine eenheden
en het brengen daarvan in federatief verband; zelfstan*
digheid bevordert de geëigende belangen der kleinere
groepen; de onderlinge samenwerking in het federatief
verband schept een krachtige organisatie, welke den
kleineren eenheden tot steun en bescherming zijn. Van
de verschillende coöperaties verdient voor het hui*
dige doel die, in den vorm van boerenleenbanken,
voornamelijk Indië's aandacht.
De woeker, waaronder toentertijd ook de landbouw
wer in Nederland leed heeft met de graancrisis (het
overstroomen van Nederland met goedkoop Ameri*
kaansch graan, waaronder de eigen graanbouw dreigde
ten onder te gaan) geleid tot het instellen van een land*
bouwcommissie, wier eerste conclusie luidde, dat een
goed georganiseerd credietwezen en samenwerking der
betrokkenen onmisbare voorwaarden vormden voor
herstel. Zij achtte daarvoor het aangewezen middel de
coöperatie, wier geschiedenis bewezen heeft, een goed
en effectief bindmiddel voor behartiging van gelijksoor*
tige belangen te zijn.
Niet de boeren zelf namen het initiatief, maar de in*
tellectueelen, de ware volksvrienden. Vooral heeft mach*
tigen invloed uitgeoefend, de krachtige steun van de
Katholieke geestelijkheid; de Pauselijke Boodschap
heeft daartoe den stoot gegeven en de meeste boeren*
leenbanken werden ook aanvankelijk in Katholieke
landbouwstreken opgericht. Er was een krachtig zede*
lijke impuls noodig om de idee der onbeperkte aanspra
kelijkheid ingang te kunnen doen vinden. Men verstaat
er onder de verplichting van elk lid individueel met zijn
vermogen aansprakelijk te blijven tot het nakomen van
eventueel aangegane verplichtingen van de bank.
Het is vooral deze bepaling geweest, die opvoedend
heeft gewerkt en tot decentralisatie heeft geleid om de
zakelijke verantwoordelijkheid tot de nauwste grenzen
terug te brengen, maar evenzoo tot scherpe controle
