1187
bijna steeds hypotheek gesteld worden, zoodat een
kleine pachtboer de grootste moeite had om in zulke
omstandigheden hulp te vinden en daarom het ge*
makkelijkst bij woekeraars terecht kwam. Daarbij
kwam de onmogelijkheid, om met kleine sommen van
enkele guldens de schuld te kunnen afbetalen. Wie eenige
honderden guldens op hypotheek geleend had, wenschte
de geheele som in ééns terug te ontvangen, want eene
terugbetaling met kleine sommen vorderde eene te las*
tige administratie en zulke geringe bedragen konden ook
niet weer terstond elders belegd worden. Het gevolg
was, dat de meeste schulden niet afbetaald werden, maar
zeer dikwijls van vader op zoon overerfden tegelijk met
het huisje, dat bewoond werd. Dit alles bleek het best
bij de oprichting der Boerenleenbanken. Want de eerste
aanvragen waren gewoonlijk om die kleine hypotheek*
jes over te nemen, zoowel om niet meer in ongelegen*
heid te komen, als de geldgever stierf of het geld terug*
vroeg, als om door kleine afbetalingen uit de schuld
te komen. Verschillende Boerenleenbanken in Limburg
zijn ons bekend, waar in de eerste jaren tientallen van
zulke hypotheekjes door de Boerenleenbank werden
overgenomen tot bedragen van 150 en hooger, maar
zelden hooger dan 1000 tot 1500. En herhaaldelijk
stond men verbaasd over de flinke aflossingen, nu het
gemakkelijk gemaakt wasom kleine afbetalingen te
doen.
We zouden hier sterke staaltjes kunnen vertellen van
boeren, die nu eindelijk eens vrij kwamen van den druk
van geldschieters in den vorm van zaakwaarnemers,
handelaars en bietenkoopers, zonder dat men hierbij nog
van woeker in den striksten-zin kon spreken. Maar
ook de woeker vierde hoogtij en vele gevallen van woe*
ker werden ten gevolge van de oprichting der Boeren*
leenbanken ontdekt en voor de toekomst voorkomen.
Enkele dezer gevallen, in Limburg gebeurd, willen we
hier verhalen.
Eene vrouw had wegens sterfte op stal honderd gul*
den noodig; ze ging naar een z.g. zaakwaarnemer en
vroeg dat geld ter leen. Zij ontving de honderd gulden,
