1006
gevaar meer bestond, dat bij kermissen of feestelijk*
heden het geld uit kast of kist verdween. Op zulke wijze
zijn er velen uit oude schulden gekomen, en aan spaar*
zaamheid gewend geraakt.
Wel een der grootste belemmeringen voor de welvaart
was de gedwongen winkelnering; de meeste kleine boe*
ren brachten boter, eieren en soms kippen en groenten
naar den winkel, en kregen in ruil daarvoor de winkel*
waar; bijna altijd geraakten zij in schuld, en konden dan
moeilijk klagen over de kwaliteit en den prijs der waren.
Hieraan hebben Coöperatie en boerenleenbanken, paal
en perk gesteld, zoodat ook de kleinste boer geheel vrij
was, om zijne producten te verkoopen, waar hij er 't
meeste geld van kon maken.
In den tijd der oprichting der Boerenleenbanken begon
er ook veel werk gemaakt te worden van de voorlichting,
noodig om kunstmest oordeelkundig te gebruiken. Maar
kunstmest kost geld, en moest gekocht worden in een
tijd, dat de meesten over geen of weinig geld beschikten;
hier kwam de Boerenleenbank te hulp, en schonk het
noodige crediet, zoodat op de meest voordeelige wijze
kon gekocht worden.
Ook kwam het herhaaldelijk voor, dat vee op onge*
legen tijden, en dus tot groote schade van den verkooper,
moest verkocht worden, wijl de boer pacht of koop*
penningen moest betalen; ook hier schaft de Boeren*
leenbank raad; de benoodigde som werd voor enkele
maanden geleend, en terugbetaald als het vee tegen
goede prijzen van de hand kon gedaan worden.
Maar wel het meest hebben de Boerenleenbanken de
welvaart bevorderd, door energieke en oppassende land*
bouwers en tuinders in staat te stellen hun bedrijf te ver*
beteren en uit te breiden; bij den eenen werden een
paar hectaren land bijgepacht; bij den anderen de vee*
stapel uitgebreid; weer een andere kon zich op den
tuinbouw gaan toeleggen; en zoo hebben wij het beleefd,
dat in een tiental jaren heel wat boeren een en meerdere
sporten op de maatschapelijke ladder vooruit gingen.
En de grootere boeren, die bij de oprichting der Boe*
renleenbank niet gedacht hadden, er ooit voordeel van
